“Illoqarfigisanni inuusuttut 25-t ataallugit ukiullit amerlanerit pujortartarput.” – Julia.

Allaaserisami matumani

•  Ilisimasariaqakkatit

•  Iliuuserisinnaasatit

•  Hashimi ajorpa?

•  Inuusuttoqativit isumaat

 Ilisimasariaqakkatit

•   Cigarettit toqqutigisin­naavatit. Nikotini, tupap akua pingaarneq, uerinar­tortaqarlunilu toqunar­tortaqarpoq. “Pujortartarneq nunarsuaq tamakkerlugu siusinaarluni toqunermut nappaatinullu pinngitsoor­neqarsin­naagaluartunut pissutaanerpaavoq.” – U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

   “Peqqinnis­saqarfimmi sulisuuvunga, pujortar­tarnerup sunniutai qinnguar­tartikkiar­tortorpassuarni takusarpakka. Pujortar­tarsimasuni taqqat kalkeqalersimanerat takullugit tupaallan­nanngitsuunngilaq. Timiga iluatigingaarakku pujortar­talernis­saraluunniit takorloorsin­naanngilara!” – Theresa.

   Nalunngiliuk? Cigaretti kemikalianik assigiin­ngitsunik 7000-it missaannik akoqartoq taakkulu amerlanersaat toqunartuusut. Ukiut tamaasa inuit millionilik­kuutaat pujortar­tarnertik pissutigalugu nappaateqarlutik toqusarput.

•   E-cigaretti timimi ulorianartunik akoqalersitsisarpoq. E-cigaret­titortarneq (tuluttut: vaping) puakkut nappaateqalernermik toqussuteqar­nermillu kinguneqar­titsisartoq pasitsaan­neqarpoq. E-cigarettit amerlasuut cigaret­titulli nikotinimik akoqarput. E-cigarettit pillugit allaaserisaq naapertorlugu nikotini ima uerinar­tigimmat inuusuttut “aanngajaar­niutinik uerinar­tortalinnik allanik piumasaqar­talersin­naapput”.

   “E-cigarettit ilaatigut ‘cotton candy’-mik aamma ‘cherry bomb’-imik taaneqartartut tungusun­nitsunik mamassuseqartarput, pingaartumik meeqqanut inuusut­tunullu sanaajullutik. Taamatut mamassuseqarmata navianaatai eqqumaf­figineqarneq ajorput.” – Miranda.

   Nalunngiliuk? E-cigarettini aalaq imiinnaanngilaq. Kemikalianik toqunar­tulerujus­suarnik akoqarpoq – ilaatigut saviminernik arrortin­neqarsin­naanngitsunik – puannut pisartunik.

 Iliuuserisin­naasatit

•   Paasisaqarit. Tusakkatit suulluunniit, soorlu e-cigaret­titortarneq ajoqutaan­ngitsuusoq stresserun­naartitsisartorlu, upperiniaqinagit. Paasissutissat ilumoortut nammineq misissukkit.

   Najoqqutassiaq Biibilimeersoq: “Misilit­tagaqan­ngitsup tatigisarpai oqaaserineqartut suut tamaasa, silatuup alloriarnini sianigeq­qissaartarpai.” – Ussatit 14:15.

   “Tusaamasat ikinngutillu pujortartarneq nuannaar­torinar­tunngor­tissinnaavaat. Kingunipiluili eqqarsaatigigaanni ajoqutaanera takuneqarsinnaavoq.” – Evan.

   Una eqqarsaatigiuk: Inuusuttut pujortar­tarnertik pissutigalugu nuannaalivittarpat? Stressilis­sutigisin­naasatik qaangerluarsin­naaneruler­tarpaat? Imaluunniit imminut ajornar­torsior­tilertarpat?

•    Stressileraangavit pitsaanerusumik iliuuseqartarit. Iliuutsit stresserun­naarsitsisinnaasut amerlaqaat, assersuutigalugu timersorneq, atuarneq aamma ikinngutinik ilinnut ajunngitsumik sunniuteqartunik nuannaalersitsisunillu peqateqarneq. Ajunngitsunik sammisaqartaruit pujortagunnerit misigiitsuussavat.

   Najoqqutassiaq Biibilimeersoq: “Isumakuluuteqarnerup inuup uummataa artorsaatis­sittarpaa, qiimmas­saallunili oqaaserisat nuannaalersit­tarpaat.” – Ussatit 12:25.

   “Inuit isumaqarput pujortar­tarunik stressernertik annikil­lisarsin­naallugu. Taakkuli sivikitsuinnarmik killilimmillu sunniuteqartarput, kingunipiluili inuuneq tamaat ajoqutaasin­naapput. Pitsaanerusumik stressernerit qaanger­niarsinnaavat.” – Angela.

   Una eqqarsaatigiuk: Stressileruit illit qanoq iliorsinnaavit? Allaaserisami matumani atoriaan­naasumik siunnersuuteqarpoq: “Hvordan kan jeg håndtere bekymring?”

•    Ajortunit sunnerteqinak. Atuaqatinnit aliikkutan­niilluunniit sunnerneqarsin­naavutit. Filmini, tv-kkut aliikkutassiani internetikkut attaveqatigiit­tarfinni pujortartarneq torrattutut nuannersutullu isikkoqar­tinniar­neqartarpoq.

   Najoqqutassiaq Biibilimeersoq: ‘Inersimal­luartut eqqarsarsin­naassutsimik atuinikkut eqqortumik eqqunngitsumillu immikkoor­titsinissamut sungiusarsimapput.’ – Hebræerit 5:14.

   “Atuartuugallarama atuaqatima amerlasuut ataqqisarpaannga pujortarneq ajorama. Ersarissumik oqarfigigakkit pujortar­nianngil­luinnarlunga allaat illersulerpaannga. Eqqumiiginarsin­naagaluartoq kisianni aalajangersimal­luarluni nassuiaaneq illersuutaangaarpoq.” – Anna.

   Una eqqarsaatigiuk: Sunnerniar­neqaraangavit naaggaarsin­naasarpit? Naaggaarsimaninnik eqqaamasaqarpit? Siunnersor­neqarnissannik pisariaqar­titsiguit takuuk allaaserisaq “Ajortulioq­qusisut qanoq itigartis­sinnaavakka?”

•   Ikinngutis­sarsiorninni eqqarsarluarit. Ikinngutitit ilittulli isiginnit­taaseqarpata pujortar­talernissannut ussernar­torsiun­nginnerussaatit.

   Najoqqutassiaq Biibilimeersoq: “Ilisimasunik peqateqartoq ilisimas­suseqalersarpoq, sianiitsunilli ikinnguteqartoq ajortumeer­tussaasarpoq.” – Ussatit 13:20.

   “Pissuseris­saartunik, assersuutigalugu imminut naalakkersin­naasunik aamma naliliil­luarsin­naasunik, ikinnguteqarneq iluaqutaasorujussuuvoq. Takusin­naallugit ingerlal­luartut, assinganik sulissuteqar­niarnissaq kajumis­sinartarpoq.” – Calvin.

   Una eqqarsaatigiuk: Peqqinnartumik inooriaaseqar­niarninnut ikinngutitit oqilisaaqataappat imaluunniit sapernar­nerulersitsippat?

 Hashimi ajorpa?

 Amerlasuut oqartarput hashi ulorianan­ngitsuusoq, tamannali eqqunngilaq!

•   Inuusuttut hashitortartut pinngitsuuisin­naajunnaarsin­naapput. Misissueq­qissaarnermi erserpoq hashi qaratsakkut katsorsar­neqarsin­naanngitsumik innarliisinnaasoq, ilaatigut silassoris­sutsimik appartitsilluni.

•   USA-mi peqatigiiffik atornerluinermik eqqarsar­taatsikkullu nappaatinik akiuiniarnermik suliniuteqartoq ima nalunaaruteqarpoq: “Misissuinerup takutippaa hashitortartut ikinnguteqar­nerminni ajornar­torsiuteqar­nerulertartut, atuarfimmi suliffeqarfimmilu ingerlanerlun­nerulertartut inuunertillu nalerisimaarutigival­laarunnaar­tarlugu.” – U.S. Substance Abuse and Mental Health Services Administration.

   “Hashimik pujortarlunga misilik­kusukkaluarpara, stresserun­naapallalaarusuin­narlunga. Kingunipiluili, pinngitsuuisinnaaneq, aningaasanik taakkununnga atuipilunneq peqqissutsimalu innarler­neqarnissaa, eqqarsaatigilerakkit paasilerpara haship stressernera annilaangasarneralu ajornerulersiin­narsinnaagai.” – Judah.