Onlad karga

Onlad saray karga

MANUNAN ARTIKULO

Saray Kaukolan Mon Naamtaan ed Sakit ed Isip

Saray Kaukolan Mon Naamtaan ed Sakit ed Isip

“Singa agak makaingas,” so kuan nen Claudia, nen naamtaan ton walay bipolar tan post-traumatic stress disorder to. “Pakaliknak et agko nasarag so kababaingan ya walay sakit kod isip.”

“Abayag antis min naawat ya oniay situasyon mi,” so inkuan nen Mark ya asawa nen Claudia. “Balet atalosan ko ya kaukolan kon suportaan so asawak.”

No naamtaan mon walay sakit mod isip odino say inar-arom, anto kasi naliknam? Maong labat ta natambal iyan sakit. Nengnengen tayo ray nepeg mon naamtaan pian mas natalosan mo so nipaakar ed sakit ed isip. *

Importantin Impormasyon Nipaakar ed Sakit ed Isip

“Minilyon so walay sakit ed isip diad interon mundo tan apektado iray inaro dad bilay. Diad sakey ed kada apatiran too, walay panaon ed bilay to ya naapektoan na sakit ed isip. Depresyon so manunan sengegan na sayan sakit. Say schizophrenia tan bipolar disorder et sakey ed saray makapairap tan sankagrabian. . . . Anggaman dakel so walay sakit ed isip, siansian iyaamot, ibabaliwala, tan ibabaing itan.”—World Health Organization (WHO).

Unong ed WHO, dakel a walay sakit ed isip so agmanpapatambal ta nababaingan ira.

Anggaman maslak ya sakit ed isip et natambal, inreport na National Alliance on Mental Illness ya nen imbeneg a taon diad United States et manga 60 porsiento na saray adulto tan ngalngali 50 porsiento na saray kalangweran ya manedad na 8 anggad 15 ya walay sakit ed isip so agnampatambal.

Amtaen so Nipaakar ed Sakit ed Isip

Anto so sakit ed isip? Ibabaga na saray eksperto ya say sakit ed isip et aliwan normal ya panag-isip, kakikiwas, tan agnakontrol ya emosyon. Lapud satan, maslak ya walay sakit ed isip et naiirapan ya mibagay ed arum tan nagawaan iray inagew-agew ya kimey.

Say sakit ed isip et aliwan lapud kakapuyan odino problemad ugali na sakey

Wala ray sintomas ya mas mabayag tan mas grabe, depende ed too, say klase na sakit to, tan kipapasen to. Naapektoan so anggan siopa—laki man o bii, mairap o mayaman, antokaman so edad, kultura, lahi, relihyon tan inaral to. Say sakit ed isip et aliwan lapud kakapuyan odino problemad ugali na sakey. No dugay paraan na pantambal, onabig ira, nalikna dan makana ira tan maliket so bilay da.

Pantambal ed Sakit ed Isip

Sarag na saray espisyalista ed sakit ed isip ya tambalen iratan. Say unonan importantin gawaen sirin et manpacheck-up ed doktor ya eksperiensyado ed panagtambal ed sakit ed isip.

Balet nagunggonaan labat iray walay ontan a sakit no awaten day dugan panagtambal. Nepeg ya ag-ira nababaingan ya ibaga itan ed arum. Ompan kaukolan day mitongtong ed doktor ya eksperto ed saray sakit ed isip pian natalosan day sakit da, nasolusyonan iray espesipikon problema, tan nakombinse iran tuloy-tuloy ya manpatambal. Legan na saratan ya check-up, importante ya walay kapamilya o kaaro ya mamabiskeg tan onsuportad sikara.

Naaralan na dakel no panon dan arapen so sakit ed isip nen natatalosan da lay kipapasen da tan tutumboken da ray panagtambal ya imbaga na doktor da. “Nen agni a-check-up so asawak, anggapoy masyadon amta mi ed sakit ed isip,” so kuan nen Mark ya abitlad gapo. “Balet naaralan min sansakey labat ya arapen iray onsasabin situasyon. Diad inlabas na panaon, atulongan kamid suporta na napanmatalkan iran propesyonal ya doktor, ontan met ed kapamilya tan kakaaro.”

Say unonan importantin gawaen et manpacheck-up ed eksperiensyadon doktor

Mipakna ed satan si Claudia. Inkuan to, “Diad unaan nen naamtaan koy sakit ko, singa ak apriso. Balet anggano limitado lay nagawaan mi nen asawak lapud sakit ko, naamtaan ko ya anggan saramay problema ya singa imposiblin nasolusyonan et nasarag manaya. Kanian ayarian koy sakit ko diad impitulongan kod saray doktor, diad impikaarok ed arum, tan kalkalnan impangarap ed saray problema.”

Importante so Relasyon ed Dios

Ag-ibabaga na Biblia ya say mabiskeg a pananisia o relasyon ed Dios et makatambal na sakit. Balet, dakel ya pamilya ed interon mundo so naliligliwa tan napapabiskeg ed ibabangat na Biblia. Singa bilang, ipapaseguro na satan ya labalabay na maaron Amalsa ya pabiskegen iramay “nabtagan na puso” tan naaandiay ilalo.Salmo 34:18.

Tua ya say Biblia et aliwan libro na panagtambal, balet mangiiter itan na praktikal iran giya ya ontulong ed sikatayon nasarag iray pakakasakitan na liknaan tan makapaaburidon kipapasen. Iikdan itayo met na Biblia na ilalo ya diad arapen et naandi la ray sakit tan saray naliliknad laman. Isisipan met na Salita na Dios: “Diad satan, makanengneng iray bulag, tan makadngel iray telek. Manlukson singa ulsa iray piley, tan mankantad liket iray emel.”Isaias 35:5, 6, Maung a Balita.

^ par. 5 Say terminon “sakit ed isip” ed sayan artikulo et ontutukoy met ed saray aliwan normal ya kagagawa tan arum nin problemad isip.

^ par. 32 Anggapoy irerekomenda na Onliing! ya espesipikon panagtambal. Kaukolan ya seguradoen na saray Kristiano ya say pilien dan panagtambal et agkontra ed prinsipyo na Biblia.

^ par. 40 Nengnengen so artikulon “Stress—Saray Paraan Pian Nasarag Itan,” diad Hulyo-Setyembre 2014 ya isyu na Onliing!