BŁYSZCZĄCY, turkusowy klejnocik wpada do strumyka, lecz natychmiast wynurza się i odfruwa z rybą w dziobie. Tak właśnie może wyglądać czyjeś pierwsze spotkanie z zimorodkiem — kolorowym ptakiem o stosunkowo dużej głowie i długim dziobie. Niektóre zimorodki żywią się rybami, inne wolą jaszczurki, węże, kraby lub owady. Te ostatnie potrafią upolować nawet w locie. Jedna trzecia zimorodków osiedla się w pobliżu wody. Można je też spotkać w gęstych lasach tropikalnych, na wyspach koralowych, a nawet na pustyniach. Na przykład łowiec rdzaworzytny zamieszkuje suchy interior australijski.

Gatunki łowiące ryby są mistrzami w swoim fachu. Ptak zwykle siedzi na gałęzi i cierpliwie wypatruje ofiary. Gdy ją dostrzeże, zbiera się do skoku, instynktownie uwzględniając zjawisko załamania światła, by ustalić rzeczywiste położenie ryby. Następnie pikuje w kierunku wody, machając skrzydłami dla nabrania prędkości. Jeżeli potencjalna zdobycz jest tuż pod powierzchnią wody, ptak ją po prostu chwyta. W innym wypadku składa skrzydełka i niczym strzała wbija się w wodę. „Cały ten proces ukazuje wspaniałe umiejętności tego ptaka, który potrafi w ciągu kilku sekund, bez zbędnych ruchów i opieszałości, wykonać wszystkie opisane czynności” — czytamy w książce Prywatne życie ptaków (tłum. A. A. Kruszewiczowie). Zimorodki potrafią złapać nawet kilka rybek za jednym razem! Ponadto w zimnych rejonach można niekiedy zobaczyć, jak zimorodek przebija się przez cienki lód, by schwytać ofiarę. A żyjącego w Australii zimorodka lazurowego widywano podczas polowań na drobne zwierzęta wodne, które pierzchały przed żerującymi w rzece dziobakami.

 Zaloty i gniazdowanie

Zaloty zimorodków bywają bardzo zabawne. Pewne gatunki łączą się w pary podczas powietrznych gonitw, po których samiec popisuje się swoimi umiejętnościami budowania gniazda. Czasem zaloty wiążą się z dostarczaniem pokarmu — samiec dowodzi swej wartości, przynosząc wybrance smakowity kąsek.

Zimorodki nie wiją typowych gniazd. Część z nich wygrzebuje nory zwieńczone komorami mieszkalnymi w urwistych brzegach, rowach lub skarpach. Inne wprowadzają się do króliczych jam albo dziupli w drzewach.

Aby zbudować gniazdo w ziemi, zimorodek drąży tunel o długości nawet jednego metra. Jednak rozpoczęcie prac może stanowić nie lada wyzwanie. Pewne gatunki stosują taką metodę: rozpędzają się w powietrzu, a następnie uderzają dziobem w miejsce, gdzie ma powstać wejście. Jest to jednak bardzo ryzykowne, bo budowniczy może paść ogłuszony albo nawet zginąć! Sterowik białogrzbiety, zamieszkujący lasy równikowe na Nowej Gwinei i na północy Australii, zazwyczaj robi norę w kopcu termitów. Owady zdają się tolerować intruza i naprawiają kopiec, kiedy tylko lokatorzy wykarmią młode i opuszczą gniazdo.

Wychowywanie potomstwa to dla zimorodków ciężka praca. Pewien obserwator widział w Afryce parę, która oprócz pożywienia dla siebie każdego dnia przynosiła pięciorgu młodym około 60—70 rybek. A jeden samiec zdołał wychować pisklęta, chociaż stracił partnerkę zaledwie cztery dni przed ich wykluciem się. U kilku gatunków ptaki, które akurat nie mają pod opieką młodych, pomagają rodzicom wysiadywać jaja, a później także troszczyć się o potomstwo.

Od Irlandii po Wyspy Salomona

Zimorodek zwyczajny występuje na rozległym obszarze — od Irlandii na północnym zachodzie, przez rejony Eurazji, aż po Wyspy Salomona na południowym wschodzie. Żyje też w miejscach, w których zimą trudno byłoby mu przetrwać ze względu na ujemne temperatury, dlatego jest jednym z niewielu migrujących zimorodków, a potrafi pokonać do 3000 kilometrów. Sporo zimorodków zwyczajnych, rybaczków srokatych i łowców krasnodziobych można napotkać w Izraelu, wzdłuż brzegów Morza Galilejskiego i rzeki Jordan. Być może tym pięknym ptakom oraz ich obyczajom przyglądał się Jezus Chrystus (zobacz ramkę  „Przypatrzcie się uważnie ptakom nieba”).

Szczególnie znanym gatunkiem zimorodka jest kukabura chichotliwa. Ma około 40 centymetrów długości, przeważnie brązowe upierzenie i mocny ośmiocentymetrowy dziób. Chętnie odwiedza australijskie ogrody. Znana ze swego diabolicznego „śmiechu”, kukabura jest odważnym myśliwym — żywi się nawet metrowej długości wężami! *

Chociaż zimorodki mają niewielu naturalnych wrogów, ich liczebność spada wskutek zanieczyszczenia rzek lub niszczenia lasów. Około 25 gatunków zimorodków zaklasyfikowano jako niemal zagrożone lub nawet krytycznie zagrożone. Być może programy ochrony przyrody pomogą ocalić te piękne i często zabawne ptaki.

[Przypis]

[Ramka i ilustracja na stronie 17]

 „PRZYPATRZCIE SIĘ UWAŻNIE PTAKOM NIEBA”

Jezus Chrystus był uważnym obserwatorem przyrody. Na swoich spostrzeżeniach często opierał przemyślane przykłady dotyczące prawd moralnych i duchowych. Przy pewnej okazji powiedział: „Przypatrzcie się uważnie ptakom nieba, gdyż nie sieją ani nie żną, ani nie zbierają do spichrzy, a jednak wasz Ojciec niebiański je żywi. Czyż nie jesteście warci więcej niż one?” (Mateusza 6:26). Jakże wiele nas to uczy o miłości Boga do ludzi, których stworzył!

[Ilustracja na stronie 16]