Skip to content

Sé mak Jeová?

Sé mak Jeová?

Bíblia nia resposta

 Jeová mak Maromak loos neʼebé temi iha Bíblia, nia mak kria buat hotu. (Apokalipse 4:​11) Uluk profeta sira hanesan Abraão no Moisés adora nia, Jesus mós adora nia. (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; João 20:17) Nia mak Maromak ba “mundu tomak” laʼós ba nasaun ida deʼit.​—Salmo 47:2.

 Jeová mak Maromak nia naran neʼebé úniku no temi iha Bíblia laran. (Éxodo 3:15; Salmo 83:18) Naran neʼe foti husi verbu ida iha lian Ebraiku neʼebé signifika “halo”, no matenek-naʼin sira dehan katak naran Jeová signifika katak “Nia mak Halo”. Naran ida-neʼe ajuda ita atu komprende nia mak Maromak hanesan saida. Nia mak Maromak neʼebé kria buat hotu no sempre kumpre ninia hakarak. (Isaias 55:10, 11) Bíblia mós bele ajuda ita atu hatene kona-ba Jeová nia hahalok diʼak sira, liuliu kona-ba ninia hahalok domin.—Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 João 4:8.

 Jeová mak Maromak nia naran iha lian Tetun neʼebé tradús husi letra haat יהוה (YHWH) iha lian Ebraiku. Letra haat neʼe ema hanaran Tetragrama. Ema ladún hatene dalan loloos atu temi Maromak nia naran iha lian Ebraiku antigu. Maski nuneʼe, husi tempu neʼebé ema tradús Bíblia primeiru ba língua Portugés, sempre hakerek Maromak nia naran nuʼudar “Jeová”. a

Tanbasá mak ita la hatene dalan loloos atu temi Maromak nia naran iha lian Ebraiku antigu?

 Bainhira ema hakerek liafuan sira iha lian Ebraiku antigu sira la uza vogál sira hanesan a, e, i, o, u. Maski nuneʼe ema hatene oinsá atu lee liafuan sira-neʼe tanba sira uza liafuan sira-neʼe loron-loron. Depois Eskritura Lian Ebraiku (“Testamentu Tuan”) hakerek hotu tiha, ema Judeu barak komesa hanoin katak sala atu temi Maromak nia naran. Kuandu sira lee Maromak nia naran, sira la temi naran neʼe maibé troka fali ba títulu hanesan “Naʼi” ka “Maromak”. Tan neʼe, ohin loron ita la hatene ho loloos oinsá Maromak nia atan sira iha tempu antigu temi Maromak nia naran. b

 Matenek-naʼin balu hanoin katak uluk ema temi Maromak nia naran nuʼudar “Yahweh”, ema seluk dehan iha dalan seluk atu temi Maromak nia naran. Parte ida husi livru Levítico neʼebé mosu iha manuskritu “Livru Tasi Mate nian” hakerek naran neʼe nuʼudar Iao iha lian Gregu. Ema Gregu seluk tan hanoin naran neʼe tenke temi nuʼudar Iae, Iabé no Iaoué, maibé ita nafatin la hatene dalan loloos atu temi naran neʼe iha lian Ebraiku antigu. c

Hanoin neʼebé sala kona-ba Maromak nia naran iha Bíblia

 Hanoin neʼebé sala: Tradusaun Bíblia sira mak inventa deʼit naran “Jeová”.

 Realidade: Maromak nia naran neʼebé hakerek ho Tetragrama mosu maizumenus dala 7.000 iha Bíblia laran. d Tradusaun Bíblia barak hasai Maromak nia naran no troka fali ho títulu hanesan “Naʼi”.

 Hanoin neʼebé sala: Maromak neʼebé Kbiit Boot Liu Hotu la presiza atu iha naran neʼebé úniku.

 Realidade: Maromak rasik mak book ema fiar-naʼin sira atu hakerek Bíblia no uza ninia naran dala rihun ba rihun, no nia mós haruka sira neʼebé adora nia atu uza ninia naran. (Isaias 42:8; Joel 2:32; Malaquias 3:16; Roma 10:13) Tuir loloos, iha tempu uluk Maromak la kontente ho profeta falsu sira neʼebé koko halo ema haluha ninia naran.​—Jeremias 23:27.

 Hanoin neʼebé sala: Tuir ema Judeu nia tradisaun, ita tenke hasai Maromak nia naran husi Bíblia.

 Realidade: Maski eskriba Judeu nian balu lakohi temi naran neʼe, maibé sira la hasai naran neʼe husi sira-nia Bíblia. No Maromak mós lakohi ita atu halo tuir ema nia tradisaun se tradisaun sira-neʼe kontra fali Maromak nia mandamentu sira.​—Mateus 15:​1-3.

 Hanoin neʼebé sala: Ita labele uza Maromak nia naran iha Bíblia tanba ita la hatene ho loloos oinsá atu temi naran neʼe iha lian Ebraiku.

 Realidade: Se ita hanoin hanesan neʼe, neʼe katak ita mós hanoin Maromak hakarak ema neʼebé koʼalia língua oioin atu temi Maromak nia naran iha dalan hanesan. Maibé Bíblia hatudu katak Maromak nia atan sira iha tempu uluk neʼebé koʼalia língua oioin mós temi ema nia naran tuir sira-nia língua.

 Porezemplu, hanoin kona-ba Josué, nia mak ema Izraél nia juís ida neʼebé temi iha Bíblia. Ema Kristaun iha apóstolu sira-nia tempu neʼebé koʼalia lian Ebraiku temi ninia naran nuʼudar Yehohshúa, maibé sira neʼebé koʼalia lian Gregu temi naran neʼe nuʼudar Iesous. Iha tempu neʼebá, Bíblia iha lian Gregu tradús naran Josué husi lian Ebraiku ba lian Gregu, neʼe hatudu katak ema Kristaun iha apóstolu nia tempu toman atu temi naran sira tuir sira-nia língua rasik.​—Apóstolu 7:45; Ebreu 4:8.

 Nuneʼe mós, bainhira ita tradús Maromak nia naran. Duké hanoin barak kona-ba dalan loos atu temi Maromak nia naran, buat neʼebé importante liu mak Maromak nia naran mosu iha fatin neʼebé loos iha Bíblia laran.

a Bíblia primeiru iha língua Portugés, tradusaun João Ferreira de Almeida, iha edisaun 1693, hakerek Maromak nia naran nuʼudar “JEHOVAH” dala rihun ba rihun, no iha edisaun 1870 mós hanesan. Komisaun tradusaun ba Versão Brasileira, iha 1917, mós deside atu hakerek Maromak nia naran nuʼudar “Jehovah”, no iha edisaun 2010, komisaun neʼe troka fali dalan neʼebé sira hakerek naran neʼe sai nuʼudar “Jeová”. Buat neʼebé hanesan mós akontese iha língua seluk. Porezemplu, dala primeiru neʼebé Maromak nia naran mosu iha Bíblia iha língua Inglés mak iha William Tyndale nia tradusaun husi Pentatéuku. Nia hakerek Maromak nia naran nuʼudar “Iehouah”. Maibé, liutiha tinan barak, iha mudansa iha língua Inglés, tan neʼe grafia ka dalan neʼebé hakerek Maromak nia naran mós troka.

b Livru New Catholic Encyclopedia, edisaun segundu, volume 14 pájina 883-​884, hatete: “Liutiha tempu neʼebé ema Izraél sai livre husi rai-Ejitu, sira komesa respeitu demais naran Yahweh toʼo taʼuk atu uza naran neʼe no tuirmai sira troka naran neʼe ho liafuan ADONAI ka ELOHIM.”

c Atu hetan informasaun liután, haree Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun Apéndise A4, “Maromak nia naran iha Eskritura Lian Ebraiku”.

d Haree livru Theological Lexicon of the Old Testament, volume 2, pájina 523-​524.