Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Ka Unô Ve Lu Mbakuranilev Utaankaruhar man Mbatarev Anigheni Nyiana?

Ka Unô Ve Lu Mbakuranilev Utaankaruhar man Mbatarev Anigheni Nyiana?

“Sea ver mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev ken ior anigheni, sha u eren num a na.”—MIKA 5:5.

1. Lu u Iserael man Shiria vea kôrcio u kuren awashima ve la ga sha ci u nyi?

KEN derianyom u sha anigheni cii man shighe u Kristu la, tor u Iserael man tor u Shiria za ta ityav sha tartor u Yuda. Kwagh ne hii u eren er ken inyom i 762 zan zan 759 nahan. Lu nyi i lu awashima ve? Yange ve soo ér vea ta num sha gar u Yerusalem, vea dugh Ahashi tor kera, vea gema vea ver orgen tor sha ikyônough kira, u adooga nan lu or u ken tsombor u tor Davidi kpaa ga yô. (Yes. 7:5, 6) Tor u Iserael yange ma fa dedoo er kwagh a fatyô u lun nahan ga yô. Gadia Yehova tsengakaan ér ka or u ken tsombor u Davidi tseegh nana teman sha ikyônough ki Yehova hanma shighe ye, man mkaanem ma Aôndo ma gbe inya ga.—Yos. 23:14; 2 Sam. 7:16.

2-4. Pase er kwagh u i er ken Yesaia 7:14, 16 la yange kure sha (a) shighe u Yesaia (b) man sha shighe u Yesu yô.

2 Sha hiihii la, lu inja er Shiria man Iserael vea hemba ityav nahan. Yange ve nôngo ityav kwa môm tseegh kpa, ushoja kpe tor Ahashi je kuma iorov 120,000, mba ageev je! I wua Maaseia “wan u tor” kpaa. (2 Kron. 28:6, 7) Kpa Yehova lu nengen kwagh u lu zan hemen ne. A umbur ityendezwa i er a Davidi la, nahan a tindi profeti Yesaia za ôr ior loho u hemban taver ve ishima cii.

3 Yesaia kaa ér: “Nenge, iniunkwase ia wa iyav ia mar wannomso, ia yila un iti er Imanuel. . . . Er wanakiriki la una lu a fa u vendan kwagh u bo man u tsuwan kwagh u dedoo ga je tsô, tar u we u cie utor mba u, uhar mban, [Shiria man Iserael cii] á undu u gbilin.” (Yes. 7:14, 16) Mba hembe ôron kwagh u vegher u hiihii u kwaghôron u profeti la sha kwagh u mmar u Mesiya, man ka sha mi kpaa. (Mat. 1:23) Nahan kpa, sha shighe u Kristu la, tor u Shiria man tor u Iserael nôngo ityav a Yuda ga, nahan kwagh ne tese je ér kwaghôron u profeti u sha kwagh u Imanuel ne yange hii kuren sha ayange a Yesaia la.

4 Yesaia yange yôô kwagh ne ica lu a gba ga je maa kwase na wa iyav mar un wannomso, a ii un iti ér Maher-shalal-hashi-bashi. Alaghga tsô wan ne yange lu “Imanuel” shon u Yesaia tsengaôron la. * Sha ashighe a i ngeren Bibilo la, yange a mar wanikyundan yô, i na nan iti i mar, ashighe agen i lu sha u umbur kwagh u vesen ugen u yange er yô, kpa mbamaren kua anmgbianev mba nan ve faan yilan nan sha iti la ga, ve hemban yilan nan sha iti igen. (2 Sam. 12:24, 25) Ikyav tese ér shighe môm kpa or yila Yesu sha iti i Imanuel la ga.—Ôr Yesaia 7:14; 8:3, 4.

5. Ka ibume kwagh u nyi Ahashi yange tsua u erene?

5 Shighe u Iserael kua Shiria lu nôngon ityav a Yuda la, tar ugen di gema lu a awashima u va ngohol ityar i i lu hen vegher la jimin cii. Lu tar u Ashiria u u lu hemban ityar igen ityav van la. Yesaia 8:3, 4 tese ér, Ashiria una kura “inyaregh ki Damaseku” shi una ya ‘ishar ken Samaria’ cii ve una mase va ta num sha tartor u Yuda ye. Ahashi tor u banen a jighjigh u nan la kera suur sha mkaanem ma Aôndo ôr sha ikyev i Yesaia la ga, gema er ibume iceghzwa a Mbaashiria, nahan kwagh ne na yô, Mbaashiria va hingir u hemen Yuda sha tswam. (2 Utor 16:7-10) Er Ahashi lu tor man orkuran yô, yange ma kura Yuda, kpa a er nahan ga. Doo u se pine ayol a ase ser, ‘Ka a gba u me tsua akaa a hange hange nahan, ka m suur sha Aôndo shinii ka m suur sha ioro?’—Anz. 3:5, 6.

ORKURANILEV U HE U A TSUA KWAGH U VOUGH YÔ

6. Tese er hemen u Hesekia yange u lu kposo a hemen u Ahashi yô.

6 Ahashi va kpe ken inyom i 746 cii man shighe u Kristu la, nahan wan na Hesekia kar tema tor sha ityough nagh. Shighe ne tartor u Yuda kungu ican shi u lu isheer ken jijingi kpaa. Er Hesekia hingir tor yô, a wa ishima u eren nyi hiihii? A nôngo ér tartor u Yuda u hide u lu yôughyôugh shinii? Ei. Yehova yange doo Hesekia ishima, shi lu orkuran u dedoo hen ior nav. Kwagh u hii eren yô, lu u hiden a mcivir u mimi shi taver ikyar i yange ikyurior i hembanato ne ya vea Yehova la. Zum u Hesekia fa kwagh u Yehova soo ér una er yô, a er kwagh shon fese je. Nahan a ver se ikyav i doon tsung!—2 Kron. 29:1-19.

7. Yange lu hange hange u tor u he la una pase Mbalevi ér un ngu suen ve sha ci u nyi?

7 Mbalevi yange ve lu a tom u vesen u wasen ior hiden civir Yehova. Nahan Hesekia za kohol ve kaa a ve ér una sue ve. Shighe u Hesekia lôhô Mbalevi mba jighjigh mbara mkombo, ôr ve mkaanem ma ma dondo ne la, yange a doo ve je a zua ga! A kaa a ve ér: “TER tsuwa ne er ne̱ tile sha ishigh Nagh, ne̱ er Un tom.” (2 Kron. 29:11) Sha kpôô yô, Hesekia pase Mbalevi ve fa wang ér ka ve i ne ve tom u wasen ior u civir Aôndo sha mimi ye!

8. Lu nyi akaa Hesekia seer eren sha u wasen ikyurior la u hiden suen mcivir u mimi, man lu nyi i due kere?

8 Tor Hesekia yange lôhô Yuda man Iserael cii ve va er Paseka u vesen, mba been yô, ve er Iniongo i Bredi u I We Kwa sha Mi Ga la ayange ataankarahar. Ior yange ve er iniongo ne doo ve je yô, shi i seer eren i ayange ataankarahar agen. Bibilo kaa ér: “Iember lu kpishi ken Yerusalem, gadia hii sha ayange a Solomon wan u Davidi tor u Iserael la je, i lu a er injakwagh ne ken Yerusalem nahan ga.” (2 Kron. 30:25, 26) Iniongo ne yange i taver hanma or ishima kpen kpen! I pase ken 2 Kroniku 31:1 ér: “Zum u i kure akaa ne cii yô, . . . ve za hembe mtôm ma awenem, ve gber Asherim kera, ve hembe ajiir a taven sha man atse a nanden nagh sha mi.” Nahan Mbayuda hii u hiden hen Yehova. Lu hange hange u vea er nahan sha er vea kôrcio u nôngon a mbamzeyol mba vesen mba lu u vea va tagher a mi la yô.

TOR WA IYOL I VA NÔNGON A ZAYOL

9. (a) Awashima u Iserael la yange gba mnger nena? (b) Senakeribi yange hii u hemban Yuda ityav nena?

9 Mbaashiria yange ve za hemba Iserael ityav shi ve kura ior ve yem a mi, vough er Yesaia tsengaôron nahan. Kwagh ne na yô, awashima u Iserael lu a mi u ngohol ikyônough ki Davidi sha utaha la gba mnger. Kpa hide awashima u Mbaashiria la di ye? Ve hide ve penda ishigh sha Yuda. Bibilo kaa ér: “Sha inyom i sha pue kar unyiin i tor Hesekia la, Senakeribi tor u Ashiria kôndo sha u nôngon ityav a agar a Yuda a lun a ugir cii, a ngohol a kpaa.” Senakeribi yange hemba agar a Yuda ityav kuma 46. Hen ase er yange wea lu ken Yerusalem hen shighe la ve ma lu u la. Akumautya a Mbaashiria lu hemban agar a Yuda ityav môm môm.—2 Utor 18:13.

10. Kwagh u i er ken Mika 5:5, 6 la yange una taver Hesekia ishima sha ci u nyi?

10 Hesekia yange fa kwagh u lu zan hemen la je ka u tunan ga, kpa a yina ishima a ker iwasen hen ma ikyurior i fan Aôndo ga, er ter na Ahashi yange er nahan ga, kpa a suur sha Yehova. (2 Kron. 28:20, 21) Alaghga yange fa kwagh u profeti Mika, u lu sha shighe na la yange tsengaôron sha kwagh u Ashiria yô. A kaa ér: “Sea ver mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev ken ior anigheni, sha u eren num a [Ashiria]. Vea kuran tar u Ashiria sha sanker.” (Mika 5:5, 6) Mkaanem ma Aôndo ôr sha ikyev i profeti ne la yange ma a taver Hesekia ishima, gadia ma tese ér Aôndo una ver ikyumutya i lun inja kposo, ia nôngo ityav a Mbaashiria, shi ia hemba ve kpaa.

11. Ka hanma shighe kwaghôron u profeti u a er kwagh u mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev anigheni la una kure sha mi sha gbenda u vesene?

11 Yange lu u a va mar Yesu, ‘Orkurantar u ken Iserael, u mdugh Na hii tsuaa sha ayange a ngise ngise la,’ shighe a kar kpishi cii ve, kwaghôron u profeti u a er kwagh u mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev anigheni la una mase kuren sha gbenda u vesen ye. (Ôr Mika 5:1, 2.) A lu shighe u “Ashiria” u sha ayange ne, u a lu orihyom la, una va ta num sha mbacivir Yehova la. Ka akumautya a nyi Yehova una ver sha ikyev i Wan na u a lu hemen hegen la, sha u a̱ ta num sha mbaihyomov mba cieryol mbana? Se na mlumun sha mpin ne ken hemen. Kpa de se hii timen sha kwagh u se fatyô u henen ken kwagh u Hesekia yange er shighe u Ashiria va u nôngon ityav a na la.

HESEKIA ER KWAGH SHA KWAGHFAN

12. Ka nyi akaa Hesekia man ior mba ve lu a na la yange ve er sha u kuran ior mba Aôndo?

12 Hanma shighe yô, Yehova ngu a kegh iyol u eren se kwagh u se fatyô u eren ayol a ase ga la, kpa ngu a soo ér se er kwagh u se fetyô la. Hesekia yange “tume idyu a atiator a na man anomaior a na,” nahan ve gba zwa môm ér “vea cir amboramnger a ken akôngo a gar . . . Tsô [Hesekia] taver ishima a maa ukpekpe mba ve yôhôr la cii, a maa ayou a taven gôgônan sha mi kpaa, shi a maa kpekpe ugen ken won; . . . man a er awange kua iperutya kpishi.” (2 Kron. 32:3-5) Hen shighe ne Yehova er tom a anomaior er Hesekia man atiator a na kua uprofeti mba jighjigh nahan sha u kuran ior Nav.

13. Ka kwagh u vesen u nyi Hesekia yange er sha u wan ior agoyol sha ityav mbi mbi lu van laa? Ta iwanger.

13 Hesekia maa er kwagh ugen u vesen u a hemba di u cirin amboramnger shi maan ukpekpe mba girgar yô. Er lu orkuran u dedoo yô, a kohol ior a taver ve ishima a kaa ér: “De cie nen ga, asema a̱ de nyian ne a tor u Ashiria ga, . . . gadia u a lu a vese a hemba u a lu a na yô, her a na yô, ka agee a iyolough tsô, kpa her a vese yô, TER, Aôndo wase, ngu, u Una wase se, Una nôngo ityav sha ci wase” yô. Hesekia yange umbur ve ér Yehova una nôngo ityav sha ci u ior nav. Kwagh ne yange una taver jighjigh u nan ve kpen kpen! Mbayuda mba ongo nahan yô, ve “suur sha kwaghôron u Hesekia tor u Yuda la.” Umbur wer ka “kwaghôron u Hesekia” la yange na ior ishimataver ye. Un man atiator a na man anomaior a na kua profeti Mika man Yesaia cii yange ve er tom ve u kuran la doo doo, vough er Yehova tsengapasen sha ikyev i profeti na nahan.—2 Kron. 32:7, 8; ôr Mika 5:5, 6.

Hesekia yange taver ior ishima ér ve lu a jighjigh u nan shi ve de yen ishima ga (Nenge ikyumhiange i sha 12, 13 la)

14. Rabeshake yange kaa ér nyi, man Mbayuda er nena?

14 Tor u Ashiria yange haa afo a utya ken imbusutariyan i Yerusalem, vegher u shin ityôtar la. Tsô a tindi mbatomov nav utar ken Yerusalem ér ve za ôr Mbayuda ve̱ haa ikyav inya. Rabeshake, u lu ortom u vesen ken a ve la er ayom kposo kposo. A za lam a ior ken zwa Heberu, a kaa a ve ér ve de ongo imo i tor Hesekia ga, shi ve̱ wa ayol a ve sha ikyev i tor Ashiria, shi a nyoho ve zwa ker a kaa ér una due a ve una za na ve ijiir i dedoo i a kpe ve iyol her yô. (Ôr 2 Utor 18:31, 32.) Shi Rabeshake kaa ér Yehova una fatyô u yiman Mbayuda sha ikyev i Ashiria ga, vough ér akuraior agen la kpa mbaaôndo vev ve fetyô u yiman ve ga nahan. Mbayuda er kwagh sha kwaghfan, ve bugh un zwa sha kwagh u lu ôron sha aie man sha sendetyo la ga. Kape nyian kpa mbacivir Yehova ve eren je la.—Ôr 2 Utor 18:35, 36.

15. Ka nyi yange gba u mba ken Yerusalem vea ere, man Yehova yima gar la nena?

15 Ishima yange i vihi Hesekia je ka ashe tugh ga, kpa a ker iwasen hen ma ikyurior ga, a gema a tindi ér profeti Yesaia a va. Nahan Yesaia kaa a Hesekia ér: “[Senakeribi] una nyôr ken gar ne ga, man una ta tihinya sha u nôngon a na kpaa ga.” (2 Utor 19:32) Kwagh u yange gba u mba ken Yerusalem vea er yô, lu u tilen dông, yinan ishima ga. Yehova una nôngo ityav sha ci ve. Man kape lu kpaa je la! Bibilo kaa ér: “Ken tugh mbura je, ortyom u TER due wua ior dubu deri man dubu akunduanyiin kar utaan ken afo a Mbaashiria.” (2 Utor 19:35) Lu amboramnger a Hesekia cir shin ukpekpe mba girgar mba maa la ve va Mbayuda a myom ga, kpa lu Aôndo nôngo ityav sha ci ve ye.

AKAA A SE HEN KEN KWAGH NE NYIAN YÔ

16. Ka unô nyian ve til sha ityough ki (a) mba ken Yerusalem (b) “Ashiria” (c) mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev anigheni?

16 Kwaghôron u profeti u a er kwagh u mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev anigheni la kure sha shighe wase ne sha gbenda u vesen. Mbaashiria yange ve ta num sha ior mba ken Yerusalem u tsuaa la. Ica ia gba ga tsô, “Ashiria” u sha shighe wase ne una ta num sha ior mba Yehova, mba ve lu inja er mba a orjime ga ne, sha u timen ve kera gburu gburu. Ruamabera ôr kwagh u ityav mbira man mbi “Gogi, u ken tar u Magogi,” man ityav mbi “tor u ken imbusutarimese” kua ityav mbi “utor mba shin tar” la. (Esek. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Mpa. 17:14; 19:19) Ajiir ne nga ôron kwagh u inium kposo kposo i a nôngo a ior mba Yehova yôô? Ka nahan kpee ga. Alaghga Bibilo yila num ne môm sha ati kposo kposo di tsô. Kpa kwaghôron u profeti Mika tese ér Yehova una er tom a ikyumutya i nyi sha u nôngon ityav a “Ashiria,” orihyom u a vihi tu kpishi nee? A lu ikyumutya i or a hen kwagh u i tsô kpaa ga yô. Ka “mbakuranilev utaankaruhar man mbatarev ken ior anigheni”! (Mika 5:5) Mbakuranilev man mbatarev mban ka mbatamen mba ken tiônnongo. (1 Pet. 5:2) Nyian ne, Yehova ver mbatamen ken tiônnongo kpishi ér ve kuran un iyôngo i i doo un ishima kpishi la, shi ve taver ior nav asema sha er shighe u “Ashiria” u sha ayange a ase ne una ta num sha a ve la vea tile dông yô. * Kwaghôron u profeti Mika la kaa ér vea “kuran tar u Ashiria sha sanker.” (Mika 5:6) Môm ken “ikyav mbi utyav” mbi ve eren tom a mi yô, ka “sanker u ken jijingi,” ka mkaanem ma Aôndo je la.—2 Kor. 10:4; Ef. 6:17.

17. Ka akaa anyiin a nyi nahan mbatamen vea fatyô u henen ken ngeren u se tim sha mi nee?

17 Mbatamen mba ve lu ôron ngeren ne la, vea fatyô u henen akaa a injaa ken kwagh u se tim sha mi ne: (1) Kwagh u hemban lun a inja u mbatamen vea er ve vea wa agoyol sha num u “Ashiria” una va ta sha a vese la yô, ka u taver jighjigh u ve ne Aôndo la, shi wasen anmgbianev vev kpa u eren nahan. (2) Zum u “Ashiria” una va ta num sha a vese la, a gba u mbatamen vea na jighjigh taveraa ér Yehova una yima se. (3) Hen shighe la, nongo u Yehova ua wa mbatamen kwagh u se dondo ve se war yô, kpa sha mnenge u orumace yô, a lu inja ér kwaghwan shon ngu a inja keng ga nahan. Gba u se cii se kegh iyol u dondo nyityôkwagh u i we se cii, sea lumun a mi shin sea lumun a mi ga kpaa. (4) Gba u hanmô wase u nan lu nengen makeranta u henen shin uyôughyôughmbaakaav shin mbamzough mba uumace ér ka kwagh u van nan a mkor cii nana sôr mhen u nan hegen. Gba u mbatamen vea kegh iyol u wasen nyityô or u jighjigh u nan u nan a lu ndôhôr cii.

18. Aluer se mba gbidyen kwar sha kwagh u yange er sha shighe u Hesekia la yô, a wase se ken hemen nena?

18 Shighe ngu van u mbacivir Aôndo mba sha ayange ne vea va lu inja er mba a orjime ga yô, vough er mba ken Yerusalem mba sha ayange a Hesekia la kpa lu nahan. Hen shighe la, se cii se zua nen a ishimataver ken mkaanem ma Hesekia yange ôr mara. Se umbur nen ser hen mbaihyomov asev yô, “ka agee a iyolough tsô, kpa her a vese yô, TER, Aôndo wase, ngu, u Una wase se, Una nôngo ityav sha ci wase” yô!—2 Kron. 32:8.

^ par. 4 Ishember i ken zwa Heberu i i gem ken Yesaia 7:14 ér “iniunkwase” la, ngi ôron kwagh u kwase u a vese nom shin u a vese ga la cii. Sha nahan yô, a fatyô u yilan kwase u Yesaia la ér iniunkwase, kua Maria, wankwase u ken Mbayuda la kpaa.

^ par. 16 Ashighe kpishi Ruamabera ka una kaa ér kwagh ngu utaankaruhar yô, a tese ér kwagh la ngu vindi vindi. Anigheni ka namba u a hembe utaankaruhar yô, nahan ngu tesen kwagh u a dumbur yô.