Skip to content

Skip to table of contents

Sena Zibeela zya Bbaibbele Zyoonse Zicibeleka Asunu?

Sena Zibeela zya Bbaibbele Zyoonse Zicibeleka Asunu?

Ncolyaamba Bbaibbele

Sena Zibeela zya Bbaibbele Zyoonse Zicibeleka Asunu?

“Bbaibbele talijisi mpindu kapati kubantu bamazuba aano, kunze lyakubazyibya buyo makani aanyina ampindu alimwi akubagwasya kuzwidilila mumizundano yakwiingula mibuzyo.”

“Makani aamu Bbaibbele aamba zyamazyalani, bunakalindu alimwi akuyoowa Leza akali kuyandika mubukkale bwabantu muciindi nolyakali kulembwa Bbaibbele, pele lino mumwaanda wamyaka wa 21 taagwasyi kapati pe.”

“Ibbaibbele lyakaleka kaindi kubeleka kalitana akupulintwa kwaciindi cakusaanguna.”

TWAAMBO ootu twakabwezegwa caino-ino akkeyala ya Intaneti imwi iyakali kubandika mubuzyo wakuti, “Sena Bbaibbele Talicijisi Mpindu?” Ino mulimvwa buti kujatikizya mizeezo eeyi? Sena mulaizumina?

Nokuba kuti tamwiizumini mizeezo yabaabo ibakazya Bbaibbele cakumaninina, mulakonzya kulibuzya naa makani oonse aali mu Bbaibbele alabeleka. Kayi ma Bbaibbele aabelesyegwa muzikombelo zinji ajisi zibeela zyobilo, Cizuminano Cakale alimwi a Cizuminano Cipya, calo cipa muzeezo wakuti magwalo manji aamu Bbaibbele (75 pesenti) taacibeleki.

Kunyina muntu uucituula zipaizyo zyabanyama izyaambidwe mu Mulawo wa Musa. Aboobo, ino nkaambo nzi makani oonse aamba zyazipaizyo ncaaciyobwedwe mubbuku lya Levitiko? (Levitiko 1:1–7:38) Alimwi ino mbuti kujatikizya zyaandaano zyakumatalikilo aabbuku lya 1 Makani, izijisi milongo yamazyalani? (1 Makani 1:1–9:44) Ikuti kakunyina muntu uupona mazuba aano uukonzya kuzyiba zyalani lyakwe kusikila kuli umwi wabantu baambidwe muzyaandano eezyi, ino milongo eeyi yamazyalani ilaampindu nzi?

Amuyeeye kuti mwacela mucelo waapele kucisamu cawo. Mwamana kucela apele, sena cisamu cakazyala apele eelyo tacicikwe mulimo? Peepe! Ikapati kuti kamuciyanda imbi micelo. Munzila imwi, Bbaibbele lili mbuli cisamu eeco camaapele. Zibeela zya Bbaibbele zimwi, mbuli Intembauzyo naa Mulumbe waa Cilundu, tazikatazyi kujana alimwi “zilanoneezya.” Nokuba kuti tulakonzya kuzikkomanina zibeela eezyi—mbuli mbotukonzya kukkomanina mucelo waapele—sena tatweelede kuzibikkila maano zibeela zimbi? Ino lyalo Bbaibbele lyaamba nzi kujatikizya makani aaya?

Mumwaka wa 65 C.E., mwaapostolo Paulo wakalembela Timoteo lugwalo lwabili, kumuyeezya kuti: “Kuzwa kuciindi niwakacili mwana ulyeezi magwalo aasalala aakonzya kukusongwaazya mukufutulwa kulusyomo luli muli-Kristo Jesu.” Kumane Paulo wakaamba kuti: “Magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza, alikondede kukufundisya akukulaya, akukuolola akukupandulula makani aabululami.” (2 Timoteo 3:15, 16) Ciindi Paulo naakalemba kuti “magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza, alikondede,” sena wakali kwaamba buyo Cizuminano Cipya?

Amubone majwi Paulo ngaakaamba kujatikizya Timoteo kuti wakalaazyi “magwalo aasalala” kuzwa ciindi naakacili “mwana.” Ikuti naa Timoteo, kweelana abantu bamwi mbobasyoma, wakajisi myaka yakuzyalwa iili kuma 30 ciindi lugwalo oolu nolwakalembwa, nkokuti wakacili mwana aciindi Jesu naakafwa. Aciindi aawa kunyina Magwalo aa Cizuminano Cipya, naa aa Chigiliki aakalembedwe kale. Banyina Timoteo bakali ba Juda, aboobo kweelede kuti Magwalo aasalala ngobakali kumuyiisya kacili mwana akali aamu Cizuminano Cakale, naa Magwalo aa Chihebrayo. (Incito 16:1) Tacidoonekwi buya kuti Paulo naakaamba kuti “Magwalo aya oonse” wakali kwaamba magwalo oonse aa Cizuminano Cakale, icijisi milawo iijatikizya zipaizyo alimwi amilongo yamazyalani.

Kusikila sunu, kakwiindide myaka iinda ku 1,900, zibeela zya Bbaibbele eezyi zicitugwasya munzila zinji. Cakusaanguna, notutajisi Bbaibbele ikuti Leza naatakabona kwaamba kuti lyalembwa akuyobolwa abantu mbaakasala. (Ba-Roma 3:1, 2) Kubana Israyeli bakaindi, Mulawo wa Musa tiiwakali kuyobodwa buyo mazyalani aakumbele, pele wakajisi milawo yakali kutobelwa mucisi coonse. Twaambo tumwi mu Mulawo ooyu ntotukonzya kubona mbuli kuti tatubeleki kulindiswe mazuba aano, twakali kuyandika kapati kubana Israyeli bakaindi nkaambo twakali kubagwasya kuzumanana kupona kabotu. Kuyungizya waawo, milongo yamazyalani iili mu Bbaibbele yakagwasya bantu kumuzyiba Mesiya iwakasinsimwa kuti wakali kuyakuzyalwa muzyalani lya Mwami Davida.—2 Samuele 7:12, 13; Luka 1:32; 3:23-31.

Nokuba kuti Banakristo tabeendelezyegwi a Mulawo wa Musa, beelede kusyoma muli Mesiya wakasinsimwa, Jesu Kristo. Milongo yamazyalani iyakayobolwa mu Bbaibbele ilasinizya kwaamba kuti Jesu “mwana a-Davida” iwakasyomezyegwa. Makani aajatikizya zituuzyo atugwasya kumvwisya cipaizyo ca Jesu iciinda kubota, akuyumya lusyomo lwesu muli ncinco.—Ba-Hebrayo 9:11, 12.

Kumbungano ya Banakristo yaku Roma, Paulo wakalemba kuti: “Makani aali boobo aakalembwa kalekale, nkukwiiya kwesu nkwaakalembelwa, kuti kubukakatilo akubukombelezyo bwamalembe tujane bulangizi bwakutontozya moyo.” (Ba-Roma 15:4) Majwi aaya atuyeezya kuti Ibbaibbele lyakalembelwa kuti litugwasye, pele kutali ndiswe tolikke. Kwamyaka iinda ku 3,500, majwi aamu Bbaibbele aakasololelwa amuuya akabasololela, kubayiisya, alimwi akubalulamika bantu ba Leza—munkanda ya Sinai, Munyika Yakasyomezyegwa, kabali mubuzike mu Babuloni, kabali mu Bweendelezi bwabana Roma, alimwi lino munyika yoonse. Kunyina bbuku limbi likonzya kulyaambilila kabotu mbuli Bbaibbele. Mbubonya mbuli miyanda yacisamu camaapele, ibubotu bwazibeela zimwi zya Bbaibbele inga kabutalibonyi kabotu kumatalikilo. Inga kwayandika kubeleka canguzu mukuvwuntauzya kutegwa tububone bubotu oobu, pele eeci inga camugwasya kapati.

SENA KULI NOMWAKALIBUZYIDE KUTI:

● Ino Timoteo wakaazyi kwaciindi cilamfwu buti “magwalo aasalala”?2 Timoteo 3:15.

● Ino nzibeela nzi zya Bbaibbele izyakasololelwa amuuya alimwi izigwasya?2 Timoteo 3:16.

● Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa amakani “aakalembwa kalekale”?Ba-Roma 15:4.

[Cifwanikiso icili apeeji 27]

Makani aali mu Bbaibbele atugwasya kumvwisya cipaizyo ca Jesu akulumba akaambo kaceeci