Skip to content

Skip to table of contents

Amuyumye Mukwasyi Wanu ‘Amajwi Mabotu’

Amuyumye Mukwasyi Wanu ‘Amajwi Mabotu’

Amuyumye Mukwasyi Wanu ‘Amajwi Mabotu’

CIINDI mbocakali kuya buya asyoonto-syoonto, Davida wakanyema. Kalindila mukaintu wakwe mumootokala, wakali kwiinduluka-induluka kulanga ciindi. Ciindi Diane imukaintu wakwe naakazwa muŋanda, walo wakalinyemede kapati cakuti tanaakali kukonzya kulijata.

Kanyemede wakaamba kuti, “Ino wali kutyani coonse ciindi eeci? wandipa kulindila kwaciindi cilamfwu. Lyoonse ulacelwa! Cilakwaalila kweendesya naa?”

Diane wakanyongana. Wakalila cakuti wakajokela muŋanda. Muciindi ncoona eeco, Davida wakabona kuti walubizya. Bukali bwakwe bwakapa kuti zintu zibijile limwi. Ncinzi ncakonzya kucita lino? Wakauzima mootokala, wakalila kapati akumutobela muŋanda mwaakabede.

Cikozyanyo eeci citondezya cakacitika cini-cini. Sena kuli nomwakaambide zintu zibi mumane mwayeeya kuti nomwatakazyaamba buyo? Notwaambaula katutanayeeya, kanji-kanji twaamba zintu nzyotuyeeya kuti notwatakazyaamba buyo. Nkakaambo kaako, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Moyo wamululami ulayeeya kabotu mbweelede kuvuwa.”—Tusimpi 15:28.

Nokuba boobo, tacili cuuba-uba kuyeeya kabotu katutanaambaula, ikapati ikuti katukalede, katuyoowede naa katucimidwe. Ikapati notusola kubaambila mbotulimvwa bamukwasyi, kulakonzya kupa kuti tutamikizye muntu umwi naa kumufwubaazya. Akaambo kaceeco tulakonzya kunyemezyanya naa kutalika kuzwangana.

Ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa kutabi kukalazyanya? Mbuti mbotukonzya kucita kutegwa tutaciti kweelana ambotulimvwa? Tulakonzya kujana lulayo lugwasya kuzwa kumulembi wa Bbaibbele Solomoni.

Mweelede Kulanga-langa Nzyomweelede Kwaamba Ambomweelede Kuzyaamba

Solomoni iwakalemba bbuku lya Mukambausi lya Bbaibbele, wakalemba kujatikizya kubula mulimo kwabuumi, makani ngaakali kuyandisya. Wakaamba kuti, “ndakasula buumi.” Ciindi cimwi wakabwaamba kuti, “zyabuyobuyo.” (Mukambausi 2:17; 12:8) Pele bbuku lya Mukambausi talyaambi buyo mbwaakatyompedwe Solomoni. Tanaakayeeya kuti cakali kabotu kwaamba buyo zintu zibi kujatikizya buumi. Kumamanino kwabbuku, Solomoni wakaamba kuti, “wakali kuyandaula majwi aabotezya, alimwi wakaliluleme kukulemba majwi aalusinizyo.” (Mukambausi 12:10) Busanduluzi bumwi bwamu Bbaibbele lyamu Citonga lyamu 1996 bwaamba kuti, “wakayandula kuti ajane buyo majwi aaelede, eezyo nzyakaalemba nzizyakeelede nzizyakali zyakasimpe.”

Cilibonya kuti Solomoni wakaziba kuti wakeelede kulyeendelezya. Aboobo wakazumanana kulibuzya kuti: ‘Sena ncondiyanda kwaamba ncamasimpe naa cililuzi? Ikuti ndabelesya mabala aaya, sena bantu bamwi balaakkomanina naa kwaazumina?’ Kwiinda mukuyandaula “majwi aabotezya” akasimpe, wakali kukonzya kulyeendelezya akutanyongana mumizeezo.

Akaambo kakusoleka kwakwe, bbuku lya Mukambausi talili buyo bbuku libotu pele mulembedwe busongo bwakasololelwa a Leza kujatikizya buumi. (2 Timoteo 3:16, 17) Sena makani aaya aakatazya ngaakabandika Solomoni, inga atugwasya kubandika kabotu abayandwa besu? Amulange-lange cikozyanyo.

Amwiiye Kulyeendelezya

Mucikozyanyo, atwaambe kuti mwana musankwa wazwa kucikolo kajisi cipepa citondezya mbwaakacita mumisunko alimwi takkomene. Bausyi bacilanga-langa cipepa alimwi babona kuti mwanaabo tanaakacita kabotu muciiyo cimwi. Mpoonya bausyi banyema, bayeeya ziindi zinji mwanaabo naatakali kulemba ziiyo zimwi kuŋanda. Bausyi bacimwa akwaamba kuti: “Uli mutolo iwe! Ikuti kocita mbweena oobu, kunyina noyakuzwidilila pe!”

Kabatanaamba mbobakali kulimvwa, bausyi bakali kuyandika kulibuzya kuti, ‘Sena nzyondiyeeya zyamasimpe?’ Mubuzyo ooyu ulakonzya kubagwasya kutacita zintu kweelana ambobalimvwa pele kubona kaambo keni. (Tusimpi 17:27) Sena masimpe mwana takazwidilili akaambo kakuti taciti kabotu muciiyo comwe? Sena mutolo muzintu zyoonse, naa akaambo kakuti tacimvwisyi ciiyo eeco? Ibbaibbele cakwiinduluka-induluka likankaizya bubotu bwakubona twaambo munzila iili kabotu. (Tito 3:2; Jakobo 3:17) Kutegwa mwana akulwaizyigwe, muzyali uyandika kwaambaula “majwi aaluzi alusinizyo.”

Amuyandaule Majwi Mabotu

Bausyi baciziba ncobayanda kwaamba, balakonzya kulibuzya kuti, ‘Mbuti mbondikonzya kwaamba majwi aaya munzila njakonzya kwaakkomanina mwanaangu?’ Ikujana majwi mabotu tacili cuuba-uba. Pele bazyali beelede kuyeeya kuti ibana kanji-kanji bajisi cilengwa cakuyeeya kuti, ikuti caala nkokuti kunyina nobakonzya kuzwidilila. Balakonzya kuyeeya cakacitika cimwi ncobatakacita kabotu akwaamba mbocakali kuyandika cintu eeco kutondezya mbobalibona. Ikuti muzyali kaciindizya kukalala, ulakonzya kupa mwanaakwe kutalika kuyeeya kuti takonzyi kucita kabotu pe. Lugwalo lwaba Kolose 3:21 lwaamba kuti: “Mutanoonyenukili bana banu, kuti batanoosululwi.”

Majwi mbuli aakuti “lyoonse” alimwi aakuti “kunyina” alatwiindizya twaambo. Ikuti bazyali baamba kuti “Kunyina noya kuzwidilila,” Sena mwana inga waba abulemu buli boonse? Ikuti mwana kanji-kanji kaambilwa kuti kunyina naya kuzwidilila, mwana inga watalika kulimvwa kuti kunyina ancazwa. Eeci cilatyompya alimwi tacili camasimpe.

Cilagwasya ikukankaizya twaambo tukkomanisya. Bausyi mucikozyanyo cesu balakonzya kwaamba cintu cimwi cili mbuli ceeci: “Mwanaangu, ndakubona kuti wanyema akaambo kakuti tonoocita kabotu muciiyo eeci. Nokuba boobo, ndilizi kuti ulabikkila maano kuziiyo zyako. Aboobo, atubandike kujatikizya ciiyo eeci akubona mbotunga twaamana mapenzi aayo.” Ikutegwa bazibe mbobakonzya kumugwasya kabotu mwana, bausyi balakonzya kubuzya mibuzyo imwi kutegwa babone naa kuli mapenzi aamwi.

Kubelesya nzila eeyi, kuyoomugwasya kapati kwiinda kumunyemena. Ibbaibbele litusyomezya kuti “majwi aabotezya . . . alalweezya muuya akuponya mubili.” (Tusimpi 16:24) Ibana boonse mumukwasyi balakonzya kukomena kabotu mubusena muli luumuno alimwi muli luyando.

‘Mulomo Wakwe Waamba Zizwide Mumoyo’

Amuyeeye mulumi waambwa kumatalikilo kwacibalo cino. Sena nicatakamugwasya kuyandaula “majwi aabotezya” aakasimpe muciindi cakwaamba majwi mabi kumukaintu wakwe? Mulumi mubukkale buli boobu weelede kulibuzya kuti: ‘Nokuba kuti mukaintu wangu tayelede kuccelwa, sena masimpe kuti lyoonse ulaccelwa? Sena eeci nciindi cibotu cakwaamba makani aaya? Sena kunyema akubelesya majwi aakufwubaazya iinga kwamupa kuti acince?’ Ikulibuzya mibuzyo iili boobu kulakonzya kutugwasya kutanyemya mbotuyanda.—Tusimpi 29:11.

Ino mbuti kuti mibandi yesu yamukwasyi kaili yakunyemezyanya lyoonse? Tweelede kubona kaambo keni notusala majwi ngotubelesya. Nzyotwaambaula ikapati notunyemede zilakonzya kutondezya mbotubede. Jesu wakaamba kuti: “Nkaambo mulomo ulagwisya aata mumoyo.” (Matayo 12:34) Munzila imwi, majwi eesu kanji-kanji atondezya mbotulimvwa, nzyotuyanda ambotuzibona zintu.

Sena mbotuzibona zintu mubuumi, zilagwasya naa zilapa bulangizi? Ijwi lyesu azintu nzyotwaamba ziyootondezya oobo. Sena tatunyoneki, tatusyomeki naa tuli bantu bapa bamwi milandu? Ikuti naa mboobo, tulakonzya kutyompya bamwi azintu nzyotwaamba naa mbotuzyaamba. Tatukonzyi kuziba kuyeeya kwesu naa mbotwaambaula mbokutyompya. Tulakonzya kusyoma kuti mbotuzibona zintu kuliluzi. Pele tatweelede kulicenga.—Tusimpi 14:12.

Cilagwasya kapati ikuziba kuti tulijisi Ijwi lya Leza. Ibbaibbele lilakonzya kutugwasya ikubona mizeezo yesu iili kabotu aiyandika kubambulula. (Ba-Hebrayo 4:12; Jakobo 1:25) Kufwumbwa naa ncilengwa cakuzyalwa ancico naa mbotwakakomezyegwa, toonse tulakonzya kuncinca mbotuyeeya akucita zintu ikuti katuyanda kucita boobo.—Ba-Efeso 4:23,24.

Kuyungizya kukubelesya Bbaibbele, tulakonzya kucita cintu cimwi kutegwa tubone mbotunga twaciziba kwaambaula abantu bamwi. Amubabuzye bantu bamwi. Mucikozyanyo, amubuzye ngomukwetene limwi naa mwana kumwaambila mbomucita mumakani aaya. Amubandike amweenzinyoko uusimide uumuzi kabotu. Mweelede kulicesya ikuzumina nzyobatiimwaambile akuncinca oomo muyandika.

Kamuyeeya Kamutanaambaula!

Camamanino ikuti katutayandi kunyemya bamwi ambotwaambaula, tweelede kucita caambwa ku Tusimpi 16:23 kuti: “Moyo wamusongo ulasongwaazya milomo yakwe, alimwi ulayungizya luzibo kukwaamba kwakwe.” Tacili cuuba-uba lyoonse kulyeendelezya. Pele, ikuti katuyanda kubaswiilila muciindi cakubapa mulandu bantu bamwi, inga cainda kubota kuti twabelesya majwi mabotu.

Masimpe ngakuti, kunyina uulondokede. (Jakobo 3:2) Ziindi zimwi tulaambaula cakutalijata. (Tusimpi 12:18) Pele kwiinda mukugwasyigwa a Jwi lya Leza, tulakonzya kwiiya kuyeeya mbobalimvwa bamwi katutanaambaula. (Ba-Filipi 2:4) Aboobo atusole kuyandaula “majwi aabotezya” akasimpe, ikapati notwaambaula abamukwasyi. Twacita boobo, majwi eesu taakabanyemyi pele ayoobayumya mbotuyanda.—Ba-Roma 14:19.

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Mbuti mbotukonzya kucita kuti tutaambi cintu cimwi ncotunga twaamba kuti nindatakacaamba buyo?