Skip to content

Skip to table of contents

Wakasumpula Bukombi Busalala

Wakasumpula Bukombi Busalala

Amwiiye Lusyomo Lwabo

Wakasumpula Bukombi Busalala

ELIYA wakalanga makamu aabantu aakali kutanta Mulundu wa Karimeli. Nokuba kuti kwakali kubucedo, bantu aabo bakali kulibonya kuti mbacete alimwi mbaasinzala. Cilanga cakaliko kwamyaka yotatwe acisela cakabajatikizya kapati.

Akati kabo kwakali basinsimi bali 450 ba Bbaala bakali kweenda cakuliduda alimwi bakali musulide kapati Eliya musinsimi wa Jehova. Mwami mukaintu Jezebeli wakajaya babelesi banji ba Jehova, pesi mwaalumi ooyu wakaima nji kukazya bukombi bwa Bbaala. Ee tulamubona nkwatiisike! Ambweni bapaizi aabo bakali kuyeeya kuti mbwali alikke takonzyi kubazunda boonse. (1 Bami 18:3, 19, 20) Mwami Ahabu wakaboola awalo kakkwelede nkalaki yakwe yabwami. Awalo tanaakali kumuyanda Eliya.

Akaambo kakuti nguwakali musinsimi alikke iwakali kusumpula bukombi bwakasimpe aciindi aawa, kwakali zintu zikankamanisya zyakali kulangilwa kumucitikila mubuumi bwakwe. Eliya naakali kulangilila, kwakasyeede buyo ciindi cisyoonto kuti kucitike cintu cipati comwe akati kacibotu acibi citanacitikide munyika. Ino wakalimvwa buti ciindi nocakaswena afwaafwi? Wakayoowa mbwaanga, “wakali muntu uulya maila mbubonya mbuli ndiswe.” (Jakobo 5:17) Tulakonzya kusyoma cintu comwe: Akaambo kakuti wakalizungulukidwe abantu batasyomi, mwami wabo muzangi alimwi abapaizi bajayi, Eliya wakalitenga.—1 Bami 18:22.

Pele ino ncinzi cakapa kuti bana Israyeli babe mupenzi lili boobu? Alimwi ncinzi ncomunga mwaiya mazuba aano kucibalo eeci? Ibbaibbele litukulwaizya kuyeeya bukkale bwababelesi ba Leza balyaabide ‘akwiiya lusyomo lwabo.’ (Ba-Hebrayo 13:7) Lino amulange-lange cikozyanyo ca Eliya.

Makani Aindilila Kubija

Kukomba Jehova ncecakali cintu cipati mubuumi bwakwe Eliya akumunzi nkwaakazwa, pele kunyina nokwaabikkilwa maano alimwi kwakali kudyaamininwa. Kwaciindi cilamfwu bana Israyeli bakajisi buyumu-yumu bwakusala akati kabukombi bwakasimpe abwakubeja, akati kakukomba Jehova Leza akukomba mituni yakali mucisi oomo. Mumazuba Eliya ngaakali kupona, penzi eeli lyakaindila kubija.

Mwami Ahabu wakakwata Jezebeli mwana wamwami waku Sidoni. Jezebeli wakali kuyanda kuti kukomba Bbaala kuzwidilile mucisi ca Israyeli akukasya bantu kukomba Jehova. Ahabu wakayungwa. Wakayaka tempele acipaililo ca Bbaala alimwi ngowakali kusololela mukukomba leza ooyu wabamasi. Aboobo, wakamunyemya kapati Jehova.—1 Bami 16:30-33. *

Ncinzi cakapa kuti bukombi bwa Bbaala kabusesemya? Bwakapa kuti bana Israyeli banji baleke kukomba Leza wakasimpe. Alimwi bwakali bukombi bubi alimwi bwabujayi. Kwakali bamakaintu abasankwa bakali kuvwuula atempele, koonana cataambiki alimwi nokuba kupaizya bana. Jehova wakatuma Eliya kuli Ahabu kuti akaambilizye cilanga cakali kuyooba kusikila musinsimi wa Leza akaambe nociyoomana. (1 Bami 17:1) Kwakainda myaka minji Eliya katanasika kuli Ahabu akumwaambila kuti abunganye bantu abasinsimi ba Bbaala ku Mulundu wa Karimeli.

Ino penzi eeli litujatikizya buti swebo mazuba aano? Bamwi balakonzya kwaamba kuti makani aakukomba Bbaala taacibeleki lino, mbwaanga tatuboni matempele azipaililo zya Bbaala. Pele makani aaya taali buyo makani aakaindi aatagwasyi. (Ba-Roma 15:4) Ibbala lyakuti “Bbaala” lyaamba kuti “mukamwini” naa “simalelo.” Jehova wakaambila bantu bakwe kuti bamusale kuba “bbaala,” naa ‘mulumi wabo.’ (Isaya 54:5) Sena tamuzumini kuti bantu bacikomba basimalelo baindene-indene muciindi cakukomba Leza Singuzuzyoonse? Masimpe kufwumbwa naa bantu babelesya buumi bwabo kuyandaula mali, mulimo, kulikatalusya, koonana naa kukomba baleza banji muciindi cakukomba Jehova, bakasala simalelo. (Matayo 6:24; Ba-Roma 6:16) Aboobo, munzila iimwi, zintu zitondezya bukombi bwa Bbaala nkozili mazuba aano. Cibalo caamba kukazyanya kwakaliko akati kakukomba Jehova naa Bbaala cilakonzya kutugwasya kusala camaano ngotweelede kukomba.

Ino Caamba nzi ‘Kuba Amyoyo Yobilo’?

Mulundu wa Karimeli mpouli atala upa kuti cikonzyeke kubona cisi cabana Israeli—kuzwa kukkuti lya Kisoni lili kunselelo kusikila ku Lwizi Lupati lwa Mediterranean luli afwaafwi alimwi akusika kumalundu aa Lebanoni aali kunyika. * Pele nolyakali kuzwa zuba mubuzuba oobu, nyika tiiyakali kabotu pe. Nyika yakajisi mbolezi eeyo Jehova njaakapede bana ba Abrahamu lino yakalisampukide kapati. Akaambo kabufwuba-fwuba bwabantu ba Leza, izuba lyakali kubala kapati lyakanyonyoona nyika. Bantu aabo nobakabungana antoomwe, Eliya wakabasikila akubabuzya kuti: ‘Ino mulaleka lili kuba amyoyo yobilo? Naa Jehova ngu Leza, amumutobele. Naa Bbaala ngu Leza, amutobele nguwe.’—1 Bami 18:21.

Ncinzi Eliya ncaakali kwaamba amajwi aakuti ‘kuba amyoyo yobilo’? Aabo bantu tiibakalizi kuti bakeelede kusala akati kakukomba Jehova akukomba Bbaala. Bakali kuyeeya kuti bakali kukonzya kukomba boonse bobilo—kukkomanisya Bbaala azilengwa zyabo akulomba kuti batambulwe a Jehova Leza. Ambweni bakali kuyeeya kuti Bbaala ulakonzya kulongezya zilimwa zyabo abutanga kakuli “Jehova wamakamu makamu” ulakonzya kubacingilila munkondo. (1 Samuele 17:45) Bakali lubide kaambo kayandika aako banji aino nkobatazyi kakuti Jehova tayandi kuti bakombi bakwe bakombe leza uumbi. Uyanda buyo kukombwa alikke. Kukomba kuvwelene abukombi bumwi takuzumini pe. Kulamucima!—Kulonga 20:5.

Aboobo, bana Israyeli aabo bakali ‘amyoyo yobilo’ mbuli muntu uuyanda kweenda munzila nzyobilo aciindi comwe. Bantu banji mazuba aano balalubizya kwiinda mukupa kuti basimalelo bamwi naa “bbaala” babe mubuumi bwabo akubikka ambali kukomba Leza. Majwi ngaakaamba Eliya aakuti bantu baleke kuba amyoyo yobilo alakonzya kutugwasya kubona zintu ziyandika kapati mubuumi bwesu amubukombi.

Musunko Mupati

Eliya waamba kuti kube musunko. Musunko wakali muuba-uba. Bapaizi ba Bbaala bakeelede kuyaka cipaililo akubikka cipaizyo; mpoonya bakeelede kupaila kuli leza wabo kutegwa acuumpe. Awalo Eliya wakeelede kucita mbubweena. Wakati: “Leza uusi pe mulilo, ngonguwe Leza mwini-mwini.” Eliya wakali muzi iwakali Leza wakasimpe. Wakalijisi lusyomo luyumu cakuti tanaakawayawaya kwaambila basinsimi ba Bbaala kuti bataangune mbabo kupaila kuli leza wabo kutegwa alete mulilo. Wakabapa ciindi basinkondonyina cakusala musune wakupaizya akulomba Bbaala cakutaanguna. *1 Bami 18:24, 25.

Tupona muciindi maleele naatacitiki. Nokuba boobo, Jehova tanaacinca. Tulakonzya kumusyoma mbweena Eliya mbwaakacita. Mucikozyanyo, bamwi nobakazya ncoliyiisya Bbaibbele, tatweelede kubayoowa, tweelede kubapa ciindi cakwaamba mbobalimvwa. Mbuli Eliya, tulakonzya kusiya makani oonse mumaanza aa Leza wakasimpe. Tulacita oobo kwiinda mukumusyoma, ikutali kulisyoma pele kusyoma Ijwi lyakwe lyakasololelwa amuuya lyalo likonzya ‘kululamika zintu.’—2 Timoteo 3:16.

Basinsimi ba Bbaala bakabamba cipaizyo akutalika kwiita leza wabo. ‘O Bbaala kotuswiilila.’ Bakacita oobo kwaciindi cilamfwu. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Pele katakwe ijwi neliba lyomwe ilyakavuugwa pe.” Masikati Eliya wakatalika kubaseka, akubaambila kuti Bbaala weelede kuti ujisi bubi, ambweni uli kusokwe naa uloona akuti kuyandika muntu kuti akaakumubusye. Eliya wakaambila basikukazya kuti “Amukwiilisye.” Cakutadooneka, wakabona kuti bukombi oobu bwa Bbaala bunyina mulimo alimwi wakali kuyanda kuti bantu ba Leza babone kuti masimpe bukombi oobo bwakali bwakubeja.—1 Bami 18:26, 27.

Mpoonya bapaizi ba Bbaala bakatalika kupilingana, “bakakwiilisya loko, akulitenzya mapanga amasumo mbubonya mbubakazibila, mane bulowa bwabo bwakatikaikila ansi.” Kunyina cakacitika pe! “Pele katakwe ijwi niliba lyomwe naba sikuvuwa naba sikuswiilila.” (1 Bami 18:28, 29) Masimpe kwakanyina Bbaala. Cakali buyo cintu cakabambwa a Saatani kucenga bantu kutegwa bazwe kuli Jehova. Asunu mbokubede, ikusala simalelo uumwi kunze lya Jehova takugwasyi alimwi kupa kuusa.—Intembauzyo 25:3; 115:4-8.

Bwiinguzi

Kumazuba kwini, ciindi ca Eliya lino cakasika. Wakayakulula cipaililo ca Jehova cakamwaigwa abasinkondo babukombi busalala. Wakabelesya mabwe aali 12 ambweni kutegwa ayeezye misyobo iili kkumi yabana Israyeli kuti Mulawo wakapegwa kumisyobo yoonse iili 12 wakacili kubeleka kuli mbabo. Mpoonya wakabikka cipaizyo alimwi zyoonse zyakatilwa meenda ambweni aakali kutekwa ku Lwizi lwakali afwaafwi lwa Mediterranean. Alimwi wakasya mugelo mumbali aacipaililo akuuzuzya ameenda awalo. Kajisi lusyomo muli Leza, Eliya wakacita zintu munzila yakali kuboneka mbuli kuti bapaizi ba Bbaala balakonzya kuzwidilila akuti Jehova ulaalilwa.—1 Bami 18:30-35.

Zintu zyoonse nozyakakkwana, Eliya wakapaila. Mumupailo wakwe, Eliya wakabelesya majwi maubauba kutondezya zintu zyakali kuyandika kapati kuli nguwe. Cakusaanguna, wakali kuyanda kuzyibya bantu kuti Jehova ngowakali “Leza wa Israyeli” ikutali Bbaala. Cabili, wakali kuyanda kuti muntu uuli woonse azibe kuti mulimo wakwe wakali wakuba mubelesi wa Jehova; bulemu boonse bwakeelede kuya kuli Leza. Camamanino, wakatondezya kuti wakacili kubabikkila maano bantu aabo, nkaambo wakali kuyandisya kuti Jehova ‘apilusye myoyo yabo.’ (1 Bami 18:36, 37) Nokuba kuti kwakali mapenzi ngobakaleta akaambo kakutasyomeka kwabo, Eliya wakacili kubayanda. Mumipailo yesu njotupaila kuli Leza, sena inga twatondezya kubikkila maano kuzina lya Leza, kulicesya akumvwida bantu lubomba ibayanda kugwasyigwa?

Eliya katanapaila, ambweni makamu aabantu akali kuyeeya kuti Jehova ulaba mbuli Bbaala sikubeja. Naakamana kupaila, kwakanyina ciindi cakudooneka. Cibalo caamba kuti: “Mpoonya awo mulilo wa-Jehova wakaloka, walya cituuzyo azisamu zyoonse, amabwe, abulongo, akumyankuta maanzi aakali mululindi.” (1 Bami 18:38) Eelo kaka bwakali bwiinguzi bukkomanisya! Alimwi mbuti bantu mbobakacita?

Bantu boonse bakoongolola kuti, “Jehova ngu-Leza! Jehova ngu-Leza.” (1 Bami 18:39) Kumamanino bakakabona kaambo. Nokuba boobo, tiibakaninga tondezya lusyomo luli loonse. Ikuzumina caantangalala kuti Jehova ngu Leza mwini-mwini nobakabona mulilo kauzwa kujulu kwiingula mupailo, tacaambi kuti bakali alusyomo. Aboobo, Eliya wakabaambila kuti batondezye lusyomo munzila iimwi. Wakabaambila kucita ncobakeelede kucita kuzwa kaindi—kumvwida Mulawo wa Jehova. Mulawo wa Leza wakaamba kuti basinsimi bakubeja abasikukomba mituni bakeelede kujaigwa. (Deuteronomo 13:5-9) Aaba bapaizi ba Bbaala bakali basinkondonyina ba Jehova Leza ibakali kucita caali kukazya makanze aakwe. Sena bakali kuyandika kufwidwa lubomba? Bapaizi aaba kunyina nobakeelede kufwidwa lubomba nkaambo balo tiibakali kufwida lubomba bana basyoonto batakajisi mulandu nobakali kupaizyigwa kuli Bbaala. (Tusimpi 21:13; Jeremiya 19:5) Aboobo, Eliya wakalailila kuti bajaigwe alimwi oobo mbocakaba.—1 Bami 18:40.

Basikukazya bamwi bamazuba aano balakazya mbuwakamana musunko ooyu wakacitika a Mulundu wa Karimeli. Bamwi balakonzya kulibilika kuti basizikombelo baciindizya balakonzya kubelesya musunko ooyu kucita micito mibi yabujayi. Alimwi cuusisya ncakuti, kuli lunya lunji lucitika muzikombelo mazuba aano abasizikombelo baciindizya. Nokuba boobo, Eliya tanaakali kuciindizya. Wakabeleka mulimo wakunyonyoona bantu kweelana abululami bwa Jehova. Kuyungizya waawo, Banakristo beni-beni balizi kuti tabakonzyi kwiiya Eliya mukujaya basizibi. Kali waboola kale Mesiya, zyeelelo zyabasikwiiya boonse ba Jesu zilajanika mumajwi ngaakaamba Kristo kuli Petro aakuti: “Bwedezya ipanga lyako mucikanda calyo, nkaambo boonse babweza ipanga bazoovwinyaunwa kupanga.” (Matayo 26:52) Jehova uyoobelesya Mwanaakwe kucita bululami bwakwe kumbele.

Munakristo mwini-mwini weelede kusyomeka. (Johane 3:16) Nzila imwi mbotunga twacita boobu nkwiiya baalumi basyomeka mbuli Eliya. Wakali kukomba Jehova alikke alimwi wakakulwaizya bamwi kucita mbweena. Cabusicamba wakayubununa cikombelo ncaakali kubelesya Saatani kucenga bantu kuti bazwe kuli Jehova. Alimwi wakasyoma Jehova kuti abambe zintu muciindi cakulisyoma. Masimpe, Eliya wakasumpula bukombi busalala. Toonse atwiiye lusyomo lwakwe!

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 9 Ikuti kamuyanda twaambo tumbi kujatikizya buumi bwa Eliya a Ahabu, amubone cibalo cakuti “Do You Have Faith Like Elijah’s?” mu Ngazi Yamulindizi ya April 1, 1992.

^ munc. 13 Mulundu wa Karimeli kanji-kanji bwizu bulasiya, imuwo nounga kuzwa mulwizi ugama kumulundu ooyu calo cipa kuti kanji-kanji kube mvwula amume munji. Akaambo kakuti Bbaala ngowakali kwaambwa kuti nguuleta mvwula, kuboneka kuti mulundu ooyu bwakali busena buyandika kapati bwakukombela Bbaala. Akaambo kakuti amulundu wa Karimeli kwakanyina bwizu busiya, bwakali busena bubotu bwakutondezya kuti Bbaala ngwakubeja.

^ munc. 17 Eliya wakabaambila kuti: “Mutadukuli mulilo pe” kucipaizyo. Basikwiiya bamwi baamba kuti basikukomba mituni bali boobu ziindi zimwi bakali kubelesya zipaililo zijisi mulindi kunsi kutegwa mulilo ulibonye kuti wayasyigwa abaleza babo.

Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 20]

Ikusala simalelo uuli woonse kunze lya Jehova takugwasyi

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

“Jehova ngu-Leza [mwini-mwini!]”