1. Hilaha swi tsariweke hakona eka Eklesiasta 7:20, hi wihi ntiyiso lowu Hosi Solomoni a wu vuleke?

 HOSI Solomoni u te: “A nga kona munhu la lulameke emisaveni loyi a endlaka leswinene ntsena naswona a nga dyohiki.” (Ekl. 7:20) Hakunene marito lawa i ntiyiso! Hinkwerhu hi vadyohi. (1 Yoh. 1:8) Hinkwerhu hi lava ku rivaleriwa hi Xikwembu na hi vanhu.

2. U titwa njhani loko munghana wa wena a ku rivalela?

² A swi kanakanisi leswaku wa ha swi tsundzuka kahle loko u khunguvanyise munghana wa wena. U kombele ku rivaleriwa hikuva a wu lava ku lulamisa vuxaka bya n’wina. Xana u titwe njhani loko munghana wa wena a ta va a ku rivalerile? Swi le rivaleni leswaku u titwe u tsakile naswona u tshunxekile!

3. Hi ta kambisisa swivutiso swihi eka nhlokomhaka leyi?

³ Hi lava leswaku Yehovha a va Munghana wa hina kambe mikarhi yin’wana hi ta endla ni ku vula swilo leswi nga ta n’wi khunguvanyisa. Kambe i yini lexi nga hi tiyisekisaka leswaku Yehovha u tiyimisele ku rivalela? Hi kwihi ku hambana eka ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona ni le ka ndlela leyi hina hi rivalelaka hayona? Xo hetelela, i mani loyi a nga rivaleriwaka hi Xikwembu?

4. Hikwalahokayini hi nga tiyisekaka leswaku Yehovha u tshama a lunghekele ku rivalela?

⁴ Rito ra Xikwembu ri hi tiyisekisa leswaku Yehovha u tshama a lunghekele ku rivalela. Loko Yehovha a tihlamusela eka Muxe eNtshaveni ya Sinayi, u rhume ntsumi leswaku yi vula yi ku: “Yehovha, Yehovha, Xikwembu xa tintswalo ni ntwelavusiwana, loyi a hlwelaka ku hlundzuka naswona a nga ni rirhandzu ni ntiyiso, loyi a rhandzaka vanhu va magidi, loyi a rivalelaka xidyoho  ni ku tlula nawu.” (Eks. 34:6, 7) Yehovha i Xikwembu lexi nga ni musa ni tintswalo lexi mikarhi hinkwayo xi tshamaka xi lunghekele ku rivalela vadyohi lava hundzukaka.—Neh. 9:17; Ps. 86:15.

5. Hi ku ya hi Pisalema 103:13, 14, ndlela leyi Yehovha a hi tivaka hayona yi n’wi susumetela ku endla yini?

⁵ Yehovha u tiva swilo hinkwaswo hi hina hikuva i Mutumbuluxi wa hina. Ehleketa hi leswi! U tiva nchumu wun’wana ni wun’wana hi munhu un’wana ni un’wana la nga kona laha misaveni. (Ps. 139:15-17) U kota ku vona swilo hinkwaswo leswi hi tsandzekaka ku swi endla hikwalaho ka xidyoho lexi hi xi kumeke eka vatswari va hina. Nakambe wa swi tiva swiyimo leswi hi nga tshama hi langutana na swona leswi endleke leswaku hi va ni vumunhu byo karhi. Xana vutivi lebyi Yehovha a nga na byona hi vanhu byi n’wi susumetela ku endla yini? Byi endla leswaku a hi twela vusiwana.—Ps. 78:39; hlaya Pisalema 103:13, 14.

6. Yehovha u swi kombise njhani leswaku u lava ku hi rivalela?

⁶ Yehovha u swi kombisile leswaku wa swi lava ku hi rivalela. Wa swi twisisa swoleswo hikuva hinkwerhu hi vadyohi naswona ha fa hikwalaho ka xidyoho xa munhu wo sungula ku nga Adamu. (Rhom. 5:12) A swi nga ta koteka leswaku hina kumbe munhu un’wana a hi tshunxa eka xidyoho xexo. (Ps. 49:7-9) Kambe Xikwembu xa hina lexi nga ni rirhandzu xi hi twele vusiwana ni ku endla swo karhi leswaku hi tshunxeka. Xi endle yini? Hilaha Yohane 3:16 yi kombisaka hakona, Yehovha u rhumele N’wana wakwe loyi a tswariweke a ri swakwe leswaku a ta hi fela. (Mat. 20:28; Rhom. 5:19) Yesu u hi ferile leswaku a ntshunxa un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena. (Hev. 2:9) Swi n’wi twise ku vava swinene Yehovha ku vona N’wana wakwe loyi a n’wi rhandzaka a fa rifu ro vava ni leri khomisaka tingana! Swi le rivaleni leswaku Yehovha a a ta va a nga pfumelanga leswaku N’wana wakwe a fa loko a nga swi lavi ku hi rivalela.

7. I vamani vanhu va le Bibeleni lava Yehovha a va rivaleleke?

⁷ EBibeleni ku ni vanhu vo tala lava Yehovha a va rivaleleke. (Efe. 4:32) I mani loyi u n’wi ehleketaka? Kumbexana u ehleketa hi Hosi Manase. Hosi yoleyo yo homboloka yi dyohele Yehovha hi tindlela to nyenyetsa ngopfu. A yi rhangela eka vukhongeri bya mavunwa. Yi  dlaye vana va yona, yi va nyikela leswaku va va magandzelo ya swikwembu swa mavunwa. Yi kale hi veka ni xifaniso lexi vatliweke xa mavunwa etempeleni yo kwetsima ya Yehovha. Bibele yi vula leswi hi Manase: “U endle swilo swo biha swinene emahlweni ka Yehovha leswaku a n’wi hlundzukisa.” (2 Tikr. 33:2-7) Kambe loko Manase a hundzuka hi mbilu hinkwayo, Yehovha u n’wi rivalerile. Xikwembu xi tlhele xi n’wi pfumelela leswaku a va hosi. (2 Tikr. 33:12, 13) Kumbexana u ehleketa na hi Hosi Davhida loyi a dyoheleke Yehovha swinene hikuva a endle vuoswi ni ku dlaya. Kambe loko Davhida a hundzuke hi mbilu hinkwayo ni ku pfumela xidyoho xakwe, Yehovha u n’wi rivalerile na yena. (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14) Hakunene hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u lunghekele ku rivalela. Nakambe hilaha hi nga ta swi vona hakona, ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona a yi fani ni ndlela leyi vanhu va rivalelaka hayona.

8. Leswi Yehovha a nga Muavanyisi, sweswo swi yi khumba njhani ndlela leyi a rivalelaka hayona?

⁸ Yehovha i “Muavanyisi wa misava hinkwayo.” (Gen. 18:25) Muavanyisi lonene u fanele a wu twisisa kahle nawu. Swi tano hi Yehovha hikuva a ngo va Muavanyisi ntsena kambe u tlhela a va munyiki wa Nawu. (Esa. 33:22) A ku na munhu un’wana handle ka Yehovha loyi a nga ni mfanelo yo vekela vanhu leswi nga swinene ni leswi nga riki leswinene. I yini swin’wana leswi muavanyisi lonene a faneleke a swi endla? U fanele a kambisisa vumbhoni lebyi fambisanaka ni mhaka yoleyo a nga si avanyisa. Loko swi ta emhakeni leyi, Yehovha wa faneleka ku va Muavanyisi.

9. I yini leswi Yehovha a swi tivaka loko a nga si endla xiboho xo rivalela munhu wo karhi?

⁹ Ku hambana ni vaavanyisi lava nga vanhu, mikarhi hinkwayo Yehovha u tiva matlhelo hinkwawo ya mhaka leyi a faneleke a yi avanyisa. (Gen. 18:20, 21; Ps. 90:8) A nga avanyisi hi ku ya hileswi vanhu va swi vonaka kumbe ku swi twa. Wa swi twisisa leswaku munhu u endla swilo hikwalaho ka xitekela, ndlela leyi a kurisiweke hayona, ndhawu leyi a kuleleke eka yona, ndlela leyi a titwaka ni ku ehleketa hayona. Nakambe Yehovha u kota ku vona mbilu. U kota ku vona leswi endlaka munhu a endla swilo swo karhi, xikongomelo xakwe ni leswi a swi navelaka. Hinkwaswo swi lo tlangandla, eka Yehovha. (Hev. 4:13) Hikwalaho, loko Yehovha a rivalela munhu u n’wi rivalela hileswi a tivaka mhaka hinkwayo.

10. Hikwalahokayini hi nga vulaka leswaku mikarhi hinkwayo Yehovha u avanyisa hi ndlela leyinene? (Deteronoma 32:4)

¹⁰ Mikarhi hinkwayo Yehovha u avanyisa hi ndlela leyinene. A nga hlawuli ndluwa a siya hove. A nga rivaleli munhu hi ku ya hi ku languteka kakwe, ku enta ka xikhwama xakwe, ndhuma kumbe vuswikoti byakwe. (1 Sam. 16:7; Yak. 2:1-4) A hi nge n’wi sindzisi Yehovha kumbe hi n’wi xava. (2 Tikr. 19:7) A nga endli swiboho swa vuavanyisi hi ku hlundzuka. (Eks. 34:7) Yehovha i Muavanyisi lonene hikuva u twisisa swilo hinkwaswo ku katsa ni swiyimo swa hina.—Hlaya Deteronoma 32:4.

11. Ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona yi hambane njhani ni ya vanhu?

¹¹ Vatsari va Matsalwa ya Xiheveru va xiye leswaku Yehovha u rivalela hi ndlela leyi hambaneke ni ya vanhu. Eka Matsalwa man’wana va tirhise rito ra Xiheveru leri hi ku ya hi buku yin’wana yi vulaka leswaku “ri tirhisiwa ntsena ku hlamusela ndlela leyi Xikwembu xi rivalelaka vadyohi hayona. Nakambe rito leri a ri nge tirhisiwi ku hlamusela ndlela leyi vanhu va rivalelanaka hayona hikuva a yi fani ni ya Xikwembu.” I Yehovha ntsena loyi a nga ni matimba  yo rivalela mudyohi la hundzukeke hilaha ku heleleke. Ku endleka yini loko Yehovha a hi rivalela?

12-13. (a) Munhu loyi a rivaleriweke hi Yehovha u tiphina hi yini? (b) Hi vuyeriwa njhani loko hi rivaleriwa hi Yehovha?

¹² Loko hi pfumela leswaku Yehovha u hi rivalerile hi ta tiphina hi “tinguva ta ku phyuphyisiwa” naswona hi ta va ni ku rhula ka miehleketo ni ripfalo leri baseke. I “Yehovha” ntsena loyi a nga hi rivalelaka hi ndlela yoleyo ku nga ri vanhu. (Mit. 3:19) Loko Yehovha a hi rivalela, hi tlhela hi va ni vuxaka lebyinene na yena onge hiloko hi nga si tshama hi dyoha.

¹³ Loko Yehovha a hi rivalela, a nge he tlheli a hi tsundzuxa hi xidyoho lexi hi nga tshama hi xi endla kumbe a hi xupula hikwalaho ka xona. (Esa. 43:25; Yer. 31:34) Yehovha u veka swidyoho swa hina ekule “tanihi leswi vuxa byi nga ekule ni vupeladyambu.” * (Ps. 103:12) Loko hi anakanyisisa hi ndlela leyikulu leyi Yehovha a rivalelaka hayona sweswo swi hi endla hi va vanhu lava tlangelaka ni ku tlhela hi n’wi xixima. (Ps. 130:4) Kambe i vamani lava Yehovha a va rivalelaka?

14. Hi dyondze yini ku ta fikela sweswi hi ndlela leyi Yehovha a endlaka xiboho xa loko a ta rivalela munhu?

¹⁴ Hilaha hi swi voneke hakona, loko Yehovha a endla xiboho xa loko a ta rivalela mudyohi, a swi titsheganga hileswi xidyoho xakwe xi nga xikulu kumbe xi nga xitsongo. Nakambe hi dyondze leswaku Yehovha u tirhisa vutivi byakwe tanihi Mutumbuluxi, Munyiki wa Nawu ni Muavanyisi loko a endla xiboho xa loko a ta rivalela mudyohi. I yini swilo leswi Yehovha a swi kambisisaka loko a nga si rivalela?

15. Hi ku ya hi Luka 12:47, 48, i yini leswi Yehovha a swi langutaka loko a nga si rivalela?

¹⁵ Nchumu wun’wana lowu Yehovha a wu langutaka i ku xana mudyohi u endle xidyoho a ri karhi a swi tiva leswaku leswi a swi endlaka a hi swinene? Yesu u swi veke erivaleni leswi eka Luka 12:47, 48. (Yi hlaye.) Munhu loyi a kunguhataka ku endla nchumu wo biha a ri karhi a swi tiva kahle leswaku Yehovha a nga swi tsakeli, u endla xidyoho lexikulu. Swi nga endleka Yehovha a hlawula ku ka a nga n’wi rivaleli munhu wo tano. (Mar. 3:29;  Yoh. 9:41) Kambe ha pfumela leswaku mikarhi yin’wana swilo leswi hi swi endleke hi va hi swi tiva leswaku swi bihile. Xana hi nga rivaleriwa loko swi te tano? Ina! Leswi swi hi endla hi kambisisa nchumu wun’wana lowu Yehovha a wu tekelaka enhlokweni loko a fanele a rivalela.

16. I yini ku hundzuka naswona hikwalahokayini swi ri swa nkoka loko hi lava ku rivaleriwa hi Yehovha?

¹⁶ Nchumu wun’wana lowu Yehovha a wu langutaka i ku, xana mudyohi u hundzukile hi mbilu hinkwayo? Swi vula yini ku hundzuka? Ku hundzuka swi vula “ku va munhu a cinca ndlela leyi a ehleketaka hayona ni ndlela leyi a endlaka swilo hayona.” Swi tlhela swi vula ku va munhu a tisola swinene ni ku tlhela a va ni gome hikwalaho ka swilo swo biha leswi a swi endleke kumbe hikwalaho ka leswi a nga endlangiki swilo leswinene leswi a a fanele a swi endla. Munhu loyi a hundzukeke a ngo va ni gome ntsena hikwalaho ka swilo swo biha leswi a swi endleke kambe u twa ku vava hileswi vuxaka byakwe na Yehovha byi onhakeke, leswi endleke leswaku a endla swilo sweswo swo biha. Tsundzuka leswaku Hosi Manase na Hosi Davhida va endle swidyoho leswikulu kambe Yehovha u va rivalerile hikuva a va hundzuke hi mbilu hinkwayo. (1 Tih. 14:8) Leswaku Yehovha a kota ku hi rivalela hi fanele hi swi kombisa leswaku hi hundzukile. Kambe a swi enelanga ku tisola hikwalaho ka xidyoho lexi hi xi endleke. Hi fanele hi endla swo karhi. * Leswi swi hi endla hi kambisisa nchumu wun’wana lowu Yehovha a wu langutaka loko a fanele a rivalela.

17. Swi vula yini ku cinca naswona hikwalahokayini swi ri swa nkoka loko hi lava ku papalata ku phindha swidyoho leswi fanaka? (Esaya 55:7)

¹⁷ Nchumu wun’wana wa nkoka lowu Yehovha a wu langutaka i ku cinca ka munhu. Ku cinca swi vula “ku tshika nchumu wo karhi.” Hi marito man’wana munhu u fanele a cinca mahanyelo yakwe yo biha ivi a sungula ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha. (Hlaya Esaya 55:7.) Munhu u fanele a cinca ndlela leyi a ehleketaka hayona leswaku a ta kongomisiwa hi Yehovha. (Rhom. 12:2; Efe. 4:23) U fanele a tiyimisela ku cinca ndlela leyi a a ehleketa hayona ni ku tshika ku endla swilo swo biha.  (Kol. 3:7-10) I ntiyiso leswaku ku va hi kombisa ripfumelo eka gandzelo ra Kreste hi swona swi endlaka leswaku Yehovha a kota ku hi rivalela ni ku hi basisa eka xidyoho. Yehovha u ta hi rivalela hi ku tirhisa gandzelo rero loko a vona hi tikarhatela ku cinca mahanyelo ya hina.—1 Yoh. 1:7.

18. Hi dyondze yini hi ku rivalela ka Yehovha?

¹⁸ Hi ku komisa a hi kambisiseni tinhlankulu leti hi buleke ha tona. Yehovha u rivalela hi ndlela leyikulu. Hikwalahokayini hi vula tano? Xo sungula, u tshama a lunghekele ku rivalela. Xa vumbirhi, u hi tiva kahle. Wa swi tiva leswaku hi vanhu va njhani naswona u kota ku vona loko hakunene hi hundzukile. Xa vunharhu, loko Yehovha a hi rivalela, u sula swilo hinkwaswo. Sweswo swi endla leswaku hi va ni ripfalo leri baseke ni ku tlhela a hi amukela.

19. Hikwalahokayini hi fanele hi tsaka hambileswi hi endlaka swihoxo naswona hi nga ta ya emahlweni hi swi endla?

¹⁹ I ntiyiso leswaku leswi hi nga na xidyoho, hi ta ya emahlweni hi endla swihoxo. Kambe marito lama nga eka Insight on the Scriptures, Vholumo 2, tluka 771, ma nga hi chavelela, ma ri: “Leswi Yehovha a nga ni tintswalo, wa swi tiva leswaku malandza yakwe ma ni xidyoho lexi ma tswariweke na xona kutani a ma fanelanga ma tshamela ku titwa nandzu hikwalaho ka xidyoho xexo. (Ps. 103:8-14; 130:3) Loko ma tikarhatela ku famba etindleleni ta Xikwembu, ma ta tsaka. (Filp. 4:4-6; 1 Yoh. 3:19-22).” Hakunene leswi swa khutaza!

20. Hi ta kambisisa yini eka nhlokomhaka leyi landzelaka?

²⁰ Ha tsaka leswi Yehovha a tshamaka a lunghekele ku hi rivalela loko hi tisola hikwalaho ka swidyoho swa hina. Kambe hi nga yi tekelela njhani ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona? Hi kwihi ku yelana ni ku hambana loku nga kona eka ndlela leyi hina hi rivalelaka hayona ni le ka ndlela leyi Yehovha a rivalelaka hayona? Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku twisisa ku hambana loku nga kona? Eka nhlokomhaka leyi landzelaka hi ta kuma tinhlamulo ta swivutiso sweswo.