1, 2. (a) Nganong nag-antos ang mga tawo sa adlaw ni Elias? (b) Unsang pagsupak ang giatubang ni Elias didto sa Bukid sa Carmelo?

SI Elias nagsud-ong sa mga tawong nanungas sa Bukid sa Carmelo. Bisag banagbanag pa, makita niya nga sila nag-antos sa kawalad-on. Grabeg epekto kanila ang tulo ka tuig ug tunga nga hulaw.

² Kauban sa panon ang 450 ka garbosong manalagna ni Baal nga nagdumot pag-ayo sa manalagna ni Jehova nga si Elias. Si Raynang Jezebel daghan nag gipapatay nga alagad ni Jehova. Bisan pa niana, si Elias padayong nakigbatok sa pagsimba kang Baal. Apan hangtod kanus-a? Ang mga manalagna ni Baal lagmit naghunahuna nga dili gayod makadaog si Elias batok kanila. (1 Hari 18:4, 19, 20) Si Haring Ahab nagsingabot usab sakay sa iyang karwahe. Siya nagdumot usab kang Elias.

3, 4. (a) Nganong lagmit nahadlok si Elias samtang nagsubang ang adlaw? (b) Unsang mga pangutana ang atong hisgotan?

³ Nianang adlawa, usa ka talagsaon kaayong hitabo ang makita ni manalagnang Elias. Samtang nagtan-aw sa mga tawo, nasabtan niya nga hapit nang magsugod ang kulbahinam nga komprontasyon tali sa maayo ug daotan nga wala pa sukad mahitabo. Unsa kahay iyang gibati samtang nagsubang ang adlaw? Lagmit mibati siyag kahadlok kay siya “usa ka tawo nga may pagbati nga sama kanato.” (Basaha ang Santiago 5:17.) Apan makaseguro kita niini: Si Elias mibati gayong nag-inusara kay gilibotan siya sa mga tawong way pagtuo, sa apostatang hari, ug sa mga saserdote nga andam mopatay.—1 Hari 18:22.

⁴ Apan nganong nahitabo man kini sa Israel? Ug unsay imong makat-onan niini? Tagda ang gipakitang pagtuo ni Elias ug kon sa unsang paagi nato kini mapasundayag karon.

5, 6. (a) Unsang panagtigi ang giatubang sa Israel? (b) Nganong nasuko pag-ayo si Jehova kang Haring Ahab?

⁵ Sa halos tibuok kinabuhi ni Elias, wala siyay nahimo samtang nagtan-aw nga gisalikway ug giyatakan ang matuod nga pagsimba. Sa pagkatinuod, dugay nang may panagtigi sa Israel tali sa putli ug bakak nga relihiyon, sa pagsimba kang Jehova nga Diyos ug sa pagsimba sa  mga idolo nga gihimo sa palibot nga mga nasod. Sa panahon ni Elias, misamot pa kana.

⁶ Si Jehova nasuko pag-ayo kang Haring Ahab. Giminyoan niini si Jezebel, ang anak sa hari sa Sidon. Si Jezebel determinadong ipakaylap ang pagsimba kang Baal diha sa Israel ug paphaon ang pagsimba kang Jehova. Naimpluwensiyahan dayon ni Jezebel si Ahab. Ang hari nagtukod ug templo ug halaran alang kang Baal ug siya mismo ang nanguna sa pagsimba niining paganong diyos.—1 Hari 16:30-33.

7. (a) Nganong daotan kaayo ang pagsimba kang Baal? (b) Maylabot sa gidugayon sa hulaw sa adlaw ni Elias, nganong makaseguro kita nga wala magkasumpaki ang rekord sa Bibliya? (Ilakip ang  kahon.)

⁷ Nganong daotan man kaayo ang pagsimba kang Baal? Kini naghaylo sa Israel sa pagbiya sa matuod nga Diyos. Dugang pa, ang mga buhat niini malaw-ay ug mapintas. Lakip niana ang pagpamampam sa mga lalaki ug babaye diha sa templo, mga rituwal nga naglangkit ug pagpatuyang sa sekso, ug ang pagsunog sa mga bata ingong halad. Si Jehova milihok pinaagi sa pagpadala kang Elias ngadto kang Ahab aron ipahibalo nga moabot ang usa ka hulaw ug ang manalagna sa Diyos mao unyay magsulti kon kanus-a kana matapos. (1 Hari 17:1) Milabay pa ang pipila ka tuig ayha nakigkita si Elias kang Ahab ug iyang giingnan ang hari nga tigomon ang mga tawo ug ang mga manalagna ni Baal sa Bukid sa Carmelo. *

8. Unsay kahulogan sa asoy bahin sa pagsimba kang Baal alang kanato karon?

⁸ Apan, unsa may kahulogan niini nga panagtigi alang kanato karon? Ang pipila moingon tingali nga dili na importante ang paghisgot niini nga asoy kay wala na may mga templo ug halaran ni Baal karon. Apan kini dili lang usa ka karaang sugilanon. (Roma 15:4) Ang pulong nga “Baal” nagkahulogang “tag-iya” o “agalon.” Giingnan ni Jehova ang iyang katawhan nga kinahanglang pilion nila Siya ingong ilang “baal,” o bana nga nanag-iya kanila. (Isa. 54:5) Dili ba mouyon ka nga gawas sa Diyos nga Labing Gamhanan, ang mga tawo karon nag-alagad ug daghan pang agalon? Sa pagkatinuod, kon ang kinabuhi sa usa nasentro sa kuwarta, trabaho, lingawlingaw, seksuwal nga kalipay, o sa daghang diyos gawas kang Jehova, sama rag mipili siyag agalon. (Mat. 6:24; Basaha ang Roma 6:16.) Sa diwa, ang pangunang mga aspekto sa pagsimba kang Baal kaylap gihapon karon. Ang atong pagpamalandong niana nga asoy bahin sa panagtigi tali kang Jehova ug kang Baal makatabang nato sa paghimog maalamong desisyon kon kinsay atong alagaron.

9. (a) Nganong ang Bukid sa Carmelo maoy haom nga dapit sa pagyagyag nga bakak ang pagsimba kang Baal? (Tan-awa usab ang footnote.) (b) Unsay gisulti ni Elias ngadto sa katawhan?

⁹ Sa ibabaw sa Bukid sa Carmelo bantaaw ang walog sa Kison, ang Dakong Dagat (Dagat Mediteranyo), ug bisan ang mga bukid sa Lebanon nga atua sa halayong amihanan. * Apan samtang nagsubang ang adlaw nianang adlawa, ang palibot makaluluoy kaayong tan-awon. Umaw na ang tabunok nga yuta nga gihatag ni Jehova sa mga kaliwat ni Abraham. Kini napagba sa grabeng kainit sa adlaw, nga nadaot tungod sa daotang binuhatan sa katawhan sa Diyos! Samtang nagpundok ang katawhan, si Elias miduol kanila ug miingon: “Hangtod kanus-a ba nga kamo magakiangkiang sa duha ka lainlaing  hunahuna? Kon si Jehova mao ang matuod nga Diyos, sumunod kamo kaniya; apan kon si Baal man, sumunod kamo kaniya.”—1 Hari 18:21.

10. Sa unsang paagi ang katawhan sa adlaw ni Elias ‘nagkiangkiang sa duha ka lainlaing hunahuna,’ ug unsang hinungdanong kamatuoran ang ilang nalimtan?

¹⁰ Unsay gipasabot ni Elias sa pamulong nga ‘nagkiangkiang sa duha ka lainlaing hunahuna’? Buweno, kadtong mga tawhana wala makaamgo nga kinahanglan silang mopili kon kinsay ilang alagaron, si Jehova ba o si Baal. Sa ilang hunahuna, mahimo rang simbahon silang duha—ilang pahimut-an si Baal pinaagi sa dulumtanang mga rituwal ug sa samang higayon sila mangayog pabor kang Jehova. Lagmit nagtuo sila nga si Baal ang magpanalangin sa ilang uma ug kahayopan, samtang si Jehova ang manalipod kanila sa panggubatan. (1 Sam. 17:45) Sila nalimot sa usa ka hinungdanong kamatuoran nga wala usab masabti sa daghan karon—si Jehova dili gustog karibal. Gusto niya nga siya lang ang simbahon, ug takos gayod siya niana. Kon ang atong pagsimba kaniya gisambogan ug laing matang sa pagsimba, kini dulumtanan gayod kaniya!—Basaha ang Exodo 20:5.

11. Sa unsang paagi ang gisulti ni Elias didto sa Bukid sa Carmelo makatabang kanato sa pagsusi pag-usab sa atong mga prioridad ug pagsimba?

¹¹ Busa ang mga Israelinhon ‘nagkiangkiang’ nga samag tawo nga nagsubay sa duha ka dalan. Daghan karon ang ingon niana. Ilang gitugotang makasulod sa ilang kinabuhi ang laing “mga baal” ug napasagdan na ang pagsimba sa Diyos. Ang pagsunod sa dinaliang awhag ni Elias nga mohunong sa pagkiangkiang makatabang kanato sa pagsusi pag-usab sa atong mga prioridad ug pagsimba.

12, 13. (a) Unsang pagsulay ang gisugyot ni Elias? (b) Sa unsang paagi nato ikapakita nga may pagsalig kita sama kang Elias?

¹² Si Elias nagsugyot ug usa ka yanong pagsulay. Ang mga saserdote ni Baal magtukod ug halaran, magbutang ug halad diha niini, dayon mag-ampo sa ilang diyos nga sunogon kini. Ingon usab niana ang buhaton ni Elias. Siya miingon nga ang “Diyos nga motubag pinaagi sa kalayo mao ang matuod nga Diyos.” Si Elias nahibalo gayod kon kinsa ang matuod nga Diyos. Lig-on kaayo ang iyang pagtuo mao nga wala siya magpanuko nga paunahon ang mga manalagna ni Baal sa paghalad. Busa sila mipilig baka nga ihalad ug dayon nangamuyo kang Baal. *—1 Hari 18:24, 25.

 ¹³ Wala nay milagro sa atong panahon. Bisan pa niana, si Jehova wala mausab. Kita makasalig gihapon kaniya sama kang Elias. Pananglitan, dihang may mosupak sa gitudlo sa Bibliya, dili kita mahadlok nga paunhon sila sa pagpahayag sa ilang mga ideya. Sama kang Elias, mosalig kita sa matuod nga Diyos aron mopatigbabaw ang kamatuoran. Mahimo nato kana kon kita mosalig, dili sa atong kaugalingon, kondili sa iyang inspiradong Pulong, nga gidisenyo ‘sa pagtul-id sa mga butang.’—2 Tim. 3:16.

14. Giunsa pagbiaybiay ni Elias ang mga manalagna ni Baal, ug ngano?

¹⁴ Ang mga manalagna ni Baal nag-andam sa ilang halad ug dayon mitawag sa ilang diyos. Balikbalik silang misinggit: “Oh Baal, tubaga kami!” Gibuhat nila kana sulod sa pipila ka oras. “Apan walay tingog, ug walay usang mitubag,” matod sa Bibliya. Pagkaudto, gibiaybiay sila ni Elias pinaagi sa pag-ingon nga basin puliki kaayo si Baal mao nga wala siya motubag kanila, o tingali nalibang, o kaha natulog busa kinahanglang pukawon. Giingnan niya ang mga impostor: “Paninggit kamo sa kinatas-an sa inyong tingog.” Nahibalo si Elias nga dakong panglimbong ang pagsimba kang Baal, ug gusto niyang makaamgo niana ang katawhan sa Diyos.—1 Hari 18:26, 27.

15. Sa unsang paagi gipakita sa kahimtang sa mga manalagna ni Baal nga kabuangan ang pagpilig laing agalon gawas kang Jehova?

¹⁵ Human biaybiaya ni Elias ang mga manalagna ni Baal, sila misamot pa ka yagaw, nga “naninggit sa kinatas-an sa ilang tingog ug nagsamad sa ilang kaugalingon sumala sa ilang kostumbre pinaagi sa mga baraw ug mga bangkaw, hangtod nga ilang napaagas ang dugo diha kanila.” Apan kawang lang ang tanan! “Walay tingog, ug walay usang mitubag, ug walay nagtagad.” (1 Hari 18:28, 29) Oo, wala gayod maglungtad si Baal. Paagi lang kini ni Satanas aron ipahilayo ang mga tawo kang Jehova. Sa pagkatinuod, ang pagpilig laing agalon gawas kang Jehova mosangpot sa kahigawad, o kaulawan pa gani.—Basaha ang Salmo 25:3; 115:4-8.

16. (a) Unsay lagmit nahinumdoman sa katawhan dihang giayo ni Elias ang altar ni Jehova didto sa Bukid sa Carmelo? (b) Giunsa pa pagpakita ni Elias ang iyang pagsalig sa Diyos?

¹⁶ Dihang hapon na kaayo, turno na ni Elias nga maghalad. Iyang giayo ang halaran ni Jehova nga gilumpag sa mga tawo nga supak sa putling pagsimba. Siya migamit ug 12 ka bato, lagmit aron  pahinumdoman ang 10-ka-tribo nga nasod sa Israel nga sila obligado gihapong mosunod sa Balaod nga gihatag ngadto sa 12 ka tribo. Dayon iyang gipahimutang ang iyang halad ug gipabuboan kanag tubig, nga posibleng gikalos gikan sa Dagat Mediteranyo nga dili layo sa Bukid sa Carmelo. Nagpakalot pa gani siyag kanal palibot sa halaran ug gipuno kanag tubig. Dili sama sa mga manalagna ni Baal nga gihatagan niyag daghang partida, gihimo niyang mas lisod ang pagsulay kang Jehova. Ingon niana ka dako ang iyang pagsalig sa Diyos.—1 Hari 18:30-35.

17. Sa iyang pag-ampo, sa unsang paagi nadayag ang mga prioridad ni Elias, ug sa unsang paagi nato siya masundog niini?

¹⁷ Dihang andam na ang tanan, si Elias nag-ampo. Sa yanong paagi, tin-awng gipakita sa pag-ampo ni Elias kon unsa ang labing hinungdanon kaniya. Una sa tanan, gusto niyang ipaila nga si Jehova, dili si Baal, ang “Diyos sa Israel.” Ikaduha, gusto niyang mahibaloan sa tanan nga siya alagad lamang ni Jehova; ang tanang himaya ug pasidungog angayng ihatag sa Diyos. Ikatulo, iyang gipakita nga siya nahangawa sa katawhan kay gusto niyang makita nga ‘ibalik ni Jehova ang ilang kasingkasing.’ (1 Hari 18:36, 37) Bisan pa sa mga kalisdanan tungod sa ilang kawalay-pagtuo, gihigugma gihapon sila ni Elias. Sa atong mga pag-ampo, nagpakita ba kitag susamang pagpaubos, kabalaka alang sa ngalan sa Diyos, ug kaluoy niadtong nanginahanglag tabang?

18, 19. (a) Sa unsang paagi gitubag ni Jehova ang pag-ampo ni Elias? (b) Unsay gisugo ni Elias sa katawhan, ug nganong dili angayng kaluy-an ang mga saserdote ni Baal?

¹⁸ Sa wala pa mag-ampo si Elias, ang mga tawo lagmit naghunahuna nga basig bakak usab nga Diyos si Jehova, sama kang Baal. Apan human siya makaampo, nawala ang mga pagduhaduha. Ang asoy nag-ingon: “Niana ang kalayo ni Jehova nahulog ug gilamoy ang halad-nga-sinunog ug ang mga kahoy ug ang mga bato ug ang abog, ug gitilaan niini ang tubig nga diha sa kanal.” (1 Hari 18:38) Makapahingangha gayod ang tubag sa Diyos! Unsa may sanong sa mga tawo?

¹⁹ Ang tanan naninggit: “Si Jehova mao ang matuod nga Diyos! Si Jehova mao ang matuod nga Diyos!” (1 Hari 18:39) Nakita ra gyod nila ang kamatuoran. Apan dili kana pagpasundayag ug tinuod nga pagtuo kay gidawat lamang nila nga si Jehova ang matuod nga Diyos human nila masaksihi ang kalayo gikan sa langit ingong tubag sa pag-ampo  ni Elias. Busa labaw pa ang gipangayo ni Elias kanila. Iya silang giawhag sa pagbuhat sa mga butang nga dugay na unta nilang gibuhat—ang pagtuman sa Balaod ni Jehova. Ang Balaod sa Diyos nag-ingon nga angayng pamatyon ang bakak nga mga manalagna ug ang mga tigsimbag idolo. (Deut. 13:5-9) Ang mga saserdote ni Baal maoy mga kaaway ni Jehova, ug sila tinuyong nagsupak sa iyang katuyoan. Angay ba silang kaluy-an? Aw, naluoy ba sila niadtong inosenteng mga bata nga ilang gisunog nga buhi ingong halad kang Baal? (Basaha ang Proverbio 21:13; Jer. 19:5) Kadtong mga tawhana dili gyod angayng kaluy-an! Busa si Elias nagsugo nga pamatyon sila, ug kana gayoy nahitabo.—1 Hari 18:40.

20. Nganong sayop ang pagsaway sa mga kritiko bahin sa pagpatay ni Elias sa mga saserdote ni Baal?

²⁰ Ang mga kritiko karon nagsaway tingali sa gihimo ni Elias human sa pagsulay didto sa Bukid sa Carmelo. Ang pipila nabalaka nga basin himoon kining basehanan sa mga panatiko nga mogamit ug kapintasan niadtong lahig relihiyon. Ug ikasubo nga daghan karon ang pintas nga mga panatiko sa relihiyon. Apan si Elias dili panatiko. Igo lang niyang gipahamtang ang matarong nga paghukom ni Jehova. Nahibalo usab ang matuod nga mga Kristohanon nga dili nila angayng himoon ang gihimo ni Elias nga mopatay sa daotan. Hinunoa, ilang gisunod ang sukdanan alang sa tanang Kristohanon sumala sa gisulti ni Jesus kang Pedro: “Ibalik ang imong espada sa sakoban niini, kay ang tanang mogamit sa espada mamatay pinaagi sa espada.” (Mat. 26:52) Sa umaabot, gamiton ni Jehova ang iyang Anak sa pagpahamtang ug hustisya.

21. Sa unsang paagi si Elias maayong panig-ingnan sa matuod nga mga Kristohanon karon?

²¹ Ang matuod nga mga Kristohanon angayng magpakitag lig-ong pagtuo. (Juan 3:16) Ang pagsundog sa matinumanong mga tawo sama kang Elias maoy usa ka paagi nga mahimo kini. Si Jehova lamang ang iyang gisimba ug gidasig niya ang uban sa pagbuhat usab niana. Maisogon niyang giyagyag ang bakak nga relihiyon nga gigamit ni Satanas sa pagpatalikod sa mga tawo kang Jehova. Siya misalig kang Jehova ug dili sa iyang kaugalingong katakos ug kabubut-on aron mopatigbabaw ang kamatuoran. Si Elias mibarog dapig sa putling pagsimba. Hinaot atong sundogon ang iyang pagtuo!