•  Kanayonak, sagpaminsanak, pulos a saanak a

  •  napudno

  •  mapangnamnamaan

  •  managsapsapa

  •  nagaget

  •  naurnos

  •  manangtulong

  •  patas

  •  managraem

  •  nadungngo

•   Ania kadagita ti kangrunaan a galadmo?

   Itultuloymo dayta.​—Filipos 3:​16.

•   Ania kadagita ti masapul a pasayaatem pay?

 Ti sumaganad nga impormasion ti makatulong kenka a mangpasayaat iti dayta a galad.

 Ar-aramiden dagiti responsable a tattao dagiti obligasionda iti balay, eskuelaan, ken komunidad. Ammoda a manungsungbatda gapu kadagiti ar-aramidenda. Isu a no agkamalida, aminenda dayta, agpadispensarda, ken ikagumaanda nga ilinteg dayta.

 Kuna ti Biblia: “Tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit.”​—Galacia 6:5.

  Nainsiriban nga us-usaren ti maysa a responsable a tao dagiti talentona isu nga ad-adda a mapadayawan, matrato kas adulto, ken maipaayan iti ad-adu a wayawaya ken pribilehio.

 Kuna ti Biblia: “Nakakitaka kadi iti tao a nasigo iti trabahona? Iti sanguanan ti ar-ari ti pagsaadannanto.”​—Proverbio 22:29.

  Gagangay a naparabur ti responsable a tao isu nga ad-adda a matagiragsakna dagiti makapnek a pannakigayyem.

 Kuna ti Biblia: “Iyugaliyo ti mangted, ket mangtedto kadakayo dagiti tattao.”​—Lucas 6:​38.

  Naragsak ti responsable a tao iti maar-aramidanna ken makarikna iti umiso a panangipannakkel a mangpapigsa iti kompiansana iti bagina.

 Kuna ti Biblia: “Paneknekan koma ti tunggal maysa no ania ti bukodna nga aramid, ket kalpasanna maaddaanto iti pakaigapuan ti panagrag-o maipapan iti bagina met laeng.”​—Galacia 6:4.

 Tapno masungbatam dayta, kitaem dagiti sumaganad. Ania ti kangrunaan a mangdeskribir iti riknam?

 “Makapasuron ti matrato a kas ubing a masapul nga inoras nga agpakada kadagiti nagannakna!”​—Kerri.

 “Diak pulos marigatan nga agpakada kadagiti nagannakko no kayatko ti agpasiar a kadua dagiti gagayyemko.”​—Richard.

 “No makitkitak ti ar-aramiden dagiti katawenak, pampanunotek: ‘Apay ngata a didak palubosan dagiti nagannakko a mangaramid iti kasta?’”​—Anne.

 “Gagangay a palpalubosandak dagiti nagannakko a mangaramid iti kayatko. Agyamyamanak kadakuada gapu iti ipapaayda kaniak a wayawaya.”​—Marina.

 Laglagipem: Adda dagiti agtutubo a maipapaayan iti ad-adu a wayawaya ngem iti sabsabali. Apay ngata?

 Realidad: Ti wayawaya a maipapaay kenka ket masansan nga agdepende iti nateggedmo a kadakkel ti talek kenka dagiti nagannakmo.

 Kas pagarigan, usigem ti kinuna ti dua nga agtutubo a nadakamaten.

 Richard: “Adda idi tiempo nga agpangadua dagiti nagannakko iti abilidadko a mangusar iti wayawaya. Ngem ita, addan panagtalekda kaniak gapu ta responsableak iti panangusarko iti intedda a wayawaya. Kanayon nga ibagak no papanak ken no siasino ti kakaduak. Kinapudnona, gagangay nga ibagbagak kadakuada dagiti planok nga aramiden uray no dida salsaludsoden.”

 Marina: “Naminduaak laeng a nagulbod kadagiti nagannakko iti unos ti biagko ket natiliwandak kadagita a gundaway. Sipud idin, kanayonakon a napudno kadakuada. Kas pagarigan, kanayon nga ibagak ti amin nga ar-aramidek, ket awagak ida no awanak idiay balay. Ita, dakdakkelen ti panagtalekda kaniak.”

 Kayatmo kadi ti matrato a kas kada Richard ken Marina? No wen, sukimatem ti bagim kadagiti sumaganad a kasasaad:

PAGTAENGAN

•   Kanayon kadi nga iringringpasmo dagiti maipatrabaho kenka?

•   Sursurotem kadi ti naited kenka a curfew?

•   Raraemem kadi dagiti nagannak ken kakabsatmo?

 No adda man, ania kadagita ti nasken a parang-ayem?

 Kuna ti Biblia: “Agtulnogkayo kadagiti nagannak kadakayo.”​—Efeso 6:1.

EDUKASION

•   Iringringpasmo kadi dagiti homework-mo iti naikeddeng a tiempo?

•   Ikagkagumaam kadi a pangatuen dagiti gradom?

•   Nasayaat kadi dagiti ugalim iti panagadal?

 No adda man, ania kadagita ti nasken a parang-ayem?

 Kuna ti Biblia: “Ti sirib agpaay a salaknib.” (Eclesiastes 7:​12) Ti nasayaat nga edukasion ket makatulong kenka a maaddaan iti sirib.

REPUTASIONMO

•   Napudnoka kadi kadagiti nagannakmo ken iti sabsabali?

•   Responsableka kadi iti panagiggem iti kuarta?

•   Pagaammodaka kadi a mapangnamnamaan?

 No adda man, ania kadagita ti nasken a parang-ayem?

 Kuna ti Biblia: “Ikawesyo koma ti baro a personalidad.” (Efeso 4:​24) Kabaelam a pasayaaten ti kababalin ken reputasionmo.