24-زەرتتەۋ ماقالاسى
ەحوبا — كەشىرىمدىلەردىڭ كەشىرىمدىسى!
«ۋا، ەحوبا، سەن ىزگى ٵرى كەشىرۋگە دايىنسىڭ، وزىڭە ارقا سۇيەيتىندەردىڭ ەشقايسىسىنان اينىماس سۇيىسپەنشىلىگىڭدى ايامايسىڭ» (ٴزاب. 86:5).
42-ٵن قۇداي قىزمەتشىسىنىڭ دۇعاسى
اڭداتپا *
1. ۋاعىزداۋشى 7:20 دا سۇلەيمەن پاتشا قانداي شىندىقتى ايتتى؟
سۇلەيمەن پاتشا: «جەر بەتىندە ٵردايىم جاقسىلىق جاساپ، ەشقاشان كۇنا ىستەمەيتىن ٵدىل ادام جوق»،— دەگەن (ۋاع. 7:20). راسىندا دا، سۇتتەن اق، سۋدان تازا ەشكىم جوق (جوح. 1-ح. 1:8). كۇنانىڭ كەسىرىنەن كوكتەگى قۇدايدى دا، اينالامىزداعى ادامداردى دا ٴجيى رەنجىتىپ قوياتىندىقتان، ٴبارىمىز كەشىرىمگە ابدەن-اق مۇقتاجبىز.
2. جان دوسىڭىز كەشىرگەندە، ٶزىڭىزدى قالاي سەزىندىڭىز؟
2 جان دوسىڭىزدى رەنجىتىپ العان كەزىڭىز ەسىڭىزدە بولار. ٴسىز ونىمەن تاتۋلاسىپ، باياعىشا ارالاسۋ ٷشىن، ودان شىن جۇرەكتەن كەشىرىم سۇرادىڭىز. ول ٴسىزدى كەشكەنىن ايتقاندا، ٶزىڭىزدى قالاي سەزىندىڭىز؟ ۇستىڭىزدەن اۋىر جۇك تۇسكەندەي بولىپ، جۇرەگىڭىزگە شاتتىق تولعان شىعار!
3. بۇل ماقالادا قانداي جايتتارعا نازار اۋدارامىز؟
3 ٴبىز ەحوبانى جان دوسىمىزداي جاقسى كورەمىز، ٴبىراق كەيدە وعان ۇنامايتىن نارسەنى ايتىپ نە ىستەپ، جۇرەگىن اۋىرتىپ قويامىز. وسىندايدا ول ٴبىزدى كەشىرۋگە دايىن ەكەنىنە نە سەنىمدىلىك بەرەدى؟ ەحوبانىڭ كەشىرىمى ادامداردىڭ كەشىرىمىنەن نەسىمەن ايرىقشالانادى؟ ەحوبا قانداي ادامدى كەشىرەدى؟
ەحوبا كەشىرۋگە دايىن
4. ەحوبا كەشىرۋگە دايىن قۇداي ەكەنىنە نە ٷشىن سەنىمدى بولا الامىز؟
4 ەحوبا كەشىرۋگە دايىن ەكەنىنە كيەلى كىتاپتان كوز جەتكىزەمىز. ەحوبا سيناي تاۋىندا مۇسا پايعامبارعا ٶزىنىڭ قانداي قۇداي ەكەنىن اشىپ، پەرىشتەسى ارقىلى بىلاي دەدى: «ەحوبا، ەحوبا — مەيىرىمدى دە جاناشىر، اشۋلانۋعا اسىقپايتىن، اينىماس سۇيىسپەنشىلىگى مول جانە ٵردايىم سوزىنە ادال قۇداي. ول اينىماس سۇيىسپەنشىلىگىن مىڭداعان ۇرپاققا كورسەتەدى. تەرىس قىلىقتى، قىلمىس پەن كۇنانى كەشىرەدى» (مۇس. 2-ج. 34:6، 7). مەيىرىمدى قۇدايىمىز ەحوبا كۇناسىنا وكىنگەن جاندى كەشىرۋگە ٵرقاشان دا اسىق (نەح. 9:17؛ ٴزاب. 86:15).
5. ٴزابۇر 103:13، 14 تە ايتىلعانداي، ٴبىزدى وتە جاقسى بىلگەنى ەحوبانى نە ىستەۋگە تالپىندىرادى؟
5 جاراتۋشىمىز بولعاندىقتان، ەحوبا ٴبىز تۋرالى ٴبارىن بىلەدى، ٵرقايسىسىمىزدى تۇكپىرلەي تانيدى (ٴزاب. 139:15—17). اتا-انامىزدان ٴبىزدىڭ بويىمىزعا وتكەن كەمەلسىزدىكتىڭ ٴبارى وعان ٴمالىم. قانداي ادام بولىپ قالىپتاسقانىمىزعا باسىمىزدان وتكەن جاعدايلاردىڭ قالاي اسەر ەتكەنى دە وعان ايان. ەحوبا قىزمەتشىلەرىن وتە جاقسى بىلگەندىكتەن، ولارعا مەيىرىممەن قارايدى (ٴزاب. 78:39؛ ٴزابۇر 103:13، 14 وقىڭىز).
6. ەحوبا ٴبىزدى كەڭپەيىلمەن كەشىرگىسى كەلەتىنىن قالاي دالەلدەدى؟
6 ەحوبا ٴبىزدى كەشىرگىسى كەلەتىنىن قالاي دالەلدەگەنىنە نازار اۋدارايىق. ول ادام اتانىڭ كۇناسىنىڭ كەسىرىنەن ٴبارىمىز دە قارعىسقا ۇشىراعانىمىزدى بىلەدى (ريم. 5:12). وسى قارعىستان، ياعني كۇنا مەن ولىمنەن، ٴبىز ٶزىمىزدى دە، وزگە ەشكىمدى دە قۇتقارا المايتىن ەدىك (ٴزاب. 49:7—9). ٴبىراق بىزگە جانى اشىپ، ٴسۇيۋشى قۇدايىمىز ەحوبا وسى قارعىستان قۇتقاردى. جوحان 3:16 دا ايتىلعانداي، ەحوبا جالعىز ۇلىن جەرگە جىبەرىپ، ول ٴبىز ٷشىن ٶمىرىن قيدى (مات. 20:28؛ ريم. 5:19). يسا ٴبىزدىڭ ورنىمىزعا ولگەندىكتەن، ەندى وعان سەنگەن اركىم قارعىستان ازات بولادى (ەۆر. 2:9). اسىل ۇلىنىڭ قينالىپ، ازاپتالىپ، قورلىقپەن ولگەنى ەحوبانى قاتتى قايعىرتقانى ٴسوزسىز! ەحوبا ٴبىزدى كەشىرۋگە اسىق بولماسا، مۇنداي نارسەگە ەشقاشان جول بەرمەس ەدى.
7. كيەلى كىتاپتان ەحوبا كەڭپەيىلمەن كەشىرگەن قانداي جانداردى بىلەسىز؟
7 كيەلى كىتاپتا ەحوبا كەڭپەيىلمەن كەشىرگەن ادامداردىڭ مىسالدارى وتە كوپ (ەفەس. 4:32). بۇل ورايدا ٴسىزدىڭ ەسىڭىزگە ماناسا پاتشا تۇسكەن شىعار. ماناسا ەحوباعا قارسى سوراقى كۇنالار جاساعان زۇلىم پاتشا بولدى. ول جالعان تاڭىرلەرگە تابىندى ٵرى حالىقتى دا سوعان ۇندەدى. ول ٴتىپتى ٶز بالالارىن اياماي، سول تاڭىرلەرگە قۇرباندىققا شالدى. بۇنىمەن قويماي، سول قۇدايلاردىڭ بىرەۋىنىڭ ٴمۇسىنىن جاساتىپ، ەحوبانىڭ قاسيەتتى عيباداتحاناسىنا كىرگىزىپ قويدى. «وسىلاي ەحوباعا ۇنامايتىن ىستەردى كوپتەپ ىستەپ، ونى قورلادى» (شەج. 2-ج. 33:2—7). ٴبىراق كەيىن ماناسا وسى قىلمىستارىنا قاتتى وكىنگەندە، ەحوبا ونى كەڭپەيىلمەن كەشتى، ٴتىپتى قايتادان حالقىنا پاتشا ەتىپ قويدى (شەج. 2-ج. 33:12، 13). بالكىم، ٴسىز ازعىندىق جاساپ، كىسى ولتىرگەن ٴداۋىت پاتشانى دا ەسكە تۇسىرگەن بولارسىز. ول دا ىستەگەن ىستەرىن مويىنداپ، شىن جۇرەكتەن وكىنگەندە، ەحوبا ونىڭ كۇنالارىن تۇگەل كەشتى (سام. 2-ج. 12:9، 10، 13، 14). ەحوبا ٴبىزدى دە كەشىرۋگە دايىن ەكەنىنە نىق سەنىمدى بولايىق. ٴقازىر ەحوبانىڭ كەشىرىمى ادامداردىڭ كەشىرىمىنەن نەسىمەن ايرىقشا ەكەنىنە توقتالامىز.
ەحوبانىڭ كەشىرىمى نەسىمەن ايرىقشا؟
8. نەگە ەحوباعا جەتەتىن تورەشى جوق جانە بۇل جايت ونىڭ كەشىرىمىنە قالاي اسەر ەتەدى؟
8 ەحوبا — «بۇكىل الەمنىڭ تورەشىسى» (مۇس. 1-ج. 18:25). سوتتا مىقتى تورەشىلەردىڭ ٴبىر ەرەكشەلىگى — ولار زاڭدى وتە جاقسى تۇسىنەدى. ەحوبا دا زاڭدى تەرەڭ تۇسىنەدى، ويتكەنى ونىڭ ٶزى — «زاڭ شىعارۋشى» (يشايا 33:22). اق پەن قارانى ەحوبا سياقتى ەشكىم انىق اجىراتا المايدى. مىقتى تورەشىنىڭ تاعى ٴبىر ەرەكشەلىگى قانداي؟ ول شەشىم شىعارماس بۇرىن ٸستى جان-جاقتى قاراستىرىپ، بارلىق فاكتورلاردى ەسكەرەدى. وسى جاعىنان دا ەحوباعا جەتەتىن تورەشى جوق، ويتكەنى ول ٴمان-جايدىڭ ٴبارىن تولىق بىلەدى.
9. ەحوبا بىرەۋدى كەشىرگەندە نەنى ەسكەرەدى؟
9 كەمەلسىز تورەشىلەردەن ايىرماشىلىعى — ەحوبا كەز كەلگەن ماسەلەنى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن بىلەدى (مۇس. 1-ج. 18:20، 21؛ ٴزاب. 90:8). ول پەندەلەر سياقتى كورىپ-ەستىگەنىنە عانا سۇيەنبەيدى. ەحوبا ادامعا قانمەن بەرىلگەن ەرەكشەلىكتەرى، العان تاربيەسى، قورشاعان ورتاسى، ەموسيالىق جانە پسيحيكالىق كۇيى ونىڭ ارەكەتىنە قالاي اسەر ەتكەنىن جاقسى تۇسىنەدى. ول ونىڭ جۇرەگىن دە وقي الادى. ەحوبا ادامنىڭ سول ارەكەتكە نە ٷشىن بارعانىن، نە قوزعاۋ بولعانىن، ماقساتى مەن نيەتىن انىق بىلەدى. ونىڭ نازارىنان ەشتەڭە دە جاسىرىن ەمەس (ەۆر. 4:13). دەمەك، ەحوبا بىرەۋدى كەشىرسە، ٴمان-جايدى 100 پايىز بىلگەندىكتەن كەشىرەدى.
10. نەلىكتەن ەحوبا ٵرقاشان دا ٵدىل شەشىم شىعارادى؟ (مۇسانىڭ 5-جازباسى 32:4)
10 ەحوبا ٵرقاشان ٵدىل شەشىم شىعارادى. الالاۋشىلىق دەگەن ودا اتىمەن جوق. ول ادامدى كەلبەتتى، باي، دارەجەلى، قابىلەتتى ەكەن دەپ كەشىرە سالمايدى (سام. 1-ج. 16:7؛ جاق. 2:1—4). ەشكىم وعان قىسىم دا جاساي المايدى. پارا بەرىپ، كەشىرىمىن ساتىپ تا الا المايدى (شەج. 2-ج. 19:7). ەحوبا ەشقاشان اشۋ ۇستىندە نەمەسە سەزىمگە بەرىلىپ شەشىم قابىلدامايدى (مۇس. 2-ج. 34:7). ول — الەمدەگى ەڭ مىقتى تورەشى. سەبەبى ٶزىمىزدى دە، جاعدايىمىزدى دا تولىق بىلەدى ٵرى تەرەڭ تۇسىنەدى (مۇسانىڭ 5-جازباسى 32:4 وقىڭىز).
11. ەحوبانىڭ كەشىرىمى نەسىمەن ەرەكشە؟
11 ەۆرەي جازبالارىن جازعان ادامدار ەحوبانىڭ كەشىرىمى بارىنىكىنەن دە ەرەكشە ەكەنىن تۇسىنگەن. ولار ەحوبانىڭ كەشىرىمىن سيپاتتاعان كەي جاعدايلاردا ٴبىر ەۆرەي ٴسوزىن قولدانعان. ٴبىر ەڭبەكتە ايتىلعانداي، «بۇل ٴسوز تەك قۇداي بىرەۋدىڭ كۇناسىن كەشىرگەندە عانا قولدانىلادى، ٴبىراق ادامدار ٴبىر-ٴبىرىن كەشىرگەن جاعدايعا قاتىستى ەشقاشان قولدانىلمايدى». كۇناسىنا وكىنگەن جاندى تولىقتاي كەشىرۋگە تەك ەحوبا عانا قۇزىرلى. ال ەندى ەحوبانىڭ كەشىرىمى قانداي جاقسىلىق اكەلەتىنىن كورەيىك.
12، 13. ا) ەحوبانىڭ كەشىرىمى ادامعا نە سيلايدى؟ ٵ) ەحوبا كەشىرسە، قانشا ۋاقىتقا كەشىرەدى؟
12 ەحوبا ٴبىزدى كەشىرگەنىنە سەنسەك، اقىل-سانامىزدا تىنىشتىق ورناپ، ار-ۇجدانىمىز تازارىپ، «قايتا نىعايامىز». بۇنداي سەزىمدەر بىزدە ادامدار ەمەس، ەحوبا كەشىرگەندە عانا بولادى (ەل. ٸس. 3:19). ەحوبا ٴبىزدى كەشىرەتىنى سونشالىق — بىزگە ەشقاشان كۇنا جاساماعان ادامداي قاراپ، قارىم-قاتىناسىمىزدى باز باياعى قالپىنا كەلتىرەدى.
13 ەحوبا ٴبىزدى ٴبىر كەشىرگەننەن كەيىن سول كۇنامىز ٷشىن قايتادان ايىپتاپ، جازالامايدى (يشايا 43:25؛ ەرم. 31:34). «شىعىس باتىستان قانشا قاشىق بولسا»، كۇنالارىمىزدى دا ەحوبا سونشا قاشىقتاتادى * (ٴزاب. 103:12). ونىڭ وسىلاي دارقان كوڭىلمەن كەشىرەتىنى جايلى وي جۇگىرتەيىك، سوندا جۇرەگىمىز وعان دەگەن قاستەرلى سەزىم مەن ريزاشىلىققا تولادى (ٴزاب. 130:4). الايدا قانداي ادامدار ونىڭ كەشىرىمىنە يە بولادى؟
ەحوبا كىمدى كەشىرەدى؟
14. ەحوبانىڭ ادامدى كەشۋ-كەشپەۋى نەگە بايلانىستى؟
14 الدىڭعى ويلاردان كورگەنىمىزدەي، ەحوبانىڭ ادامدى كەشىرۋ-كەشىرمەۋى كۇناسىنىڭ ۇلكەن-كىشىلىگىنە بايلانىستى ەمەس. ٴبىز ونىڭ جاراتۋشى، زاڭ شىعارۋشى جانە تورەشى رەتىندەگى بىلىمىنە سۇيەنىپ شەشىم شىعاراتىنىن بىلدىك. ول ٴبىزدى كەشىرگەن كەزدە ناقتى قانداي فاكتورلاردى ەسكەرەدى؟
15. لۇقا 12:47، 48 گە ساي، ەحوبا ەسكەرەتىن فاكتورلاردىڭ ٴبىرى قانداي؟
15 ەحوبا ەسكەرەتىن فاكتورلاردىڭ ٴبىرى — ادام كۇنانى بىلە تۇرا جاسادى ما، جوق پا. يسا بۇنى لۇقا 12:47، 48 دە (وقىڭىز) انىق كورسەتىپ كەتكەن. ادام قانداي دا ٴبىر ٸستىڭ ەحوبا قۇپتامايتىنىن، زۇلىمدىق ەكەنىن ٴبىلىپ تۇرىپ، سونى جوسپارلاپ جاساسا، بۇل اۋىر كۇناعا جاتادى. قۇداي ونى كەشىرمەۋى مۇمكىن (مار. 3:29؛ جوح. 9:41). دەگەنمەن، شىنى كەرەك، كەيدە ٴبىلىپ تۇرىپ دۇرىس ەمەس نارسەنى ىستەپ قويامىز. بۇل ەندى كەشىرىمگە ەشقانداي ٷمىت جوق دەگەندى بىلدىرە مە؟ مۇلدەم ولاي ەمەس. بۇنى ٴتۇسىنۋ ٷشىن ەحوبا نازار اۋداراتىن كەلەسى فاكتورعا وتەيىك.
16. وكىنۋ دەگەن نە جانە ەحوبا كەشىرسىن دەسەك، بۇلاي ەتۋ نەگە ماڭىزدى؟
16 ەحوبا ەسكەرەتىن تاعى ٴبىر فاكتور — ادام شىن وكىنە مە، جوق پا. ال وكىنۋ دەگەن نە؟ وكىنۋ دەگەن — وي قالپىڭدى، كوزقاراسىڭدى، ماقساتىڭدى وزگەرتۋدى بىلدىرەدى. بۇل سونداي-اق بۇرىس نارسەنى ىستەپ قويعانىڭا، نە كەرىسىنشە دۇرىس نارسەنى ىستەمەي قويعانىڭا قاتتى قىنجىلىپ، قايعىرۋ دەگەن ويدى دا بىلدىرەدى. شىن وكىنەتىن ادام جاساعان كۇناسىنا عانا كۇيىنبەيدى، ول كۇناعا باراتىنداي رۋحاني السىرەپ كەتكەنىنە دە كۇيىنەدى. اۋىر كۇنا جاساعان ماناسا مەن ٴداۋىت پاتشالاردى ەسكە الايىقشى. ەكەۋى دە شىن وكىنگەندىكتەن، ەحوبا ولاردى كەشىردى (پات. 1-ج. 14:8). دەمەك، ەحوبا ٴبىزدى كەشىرۋ ٷشىن، شىن وكىنەتىنىمىزدىڭ بەلگىسىن كورۋى كەرەك. ٴبىراق جاساعان كۇنالارىمىز ٷشىن ٶزىمىزدى كىنالى سەزىنگەنىمىز جەتكىلىكسىز. ٴبىز ارەكەت ەتۋگە دە بەكىنۋىمىز كەرەك *. بۇل ەحوبا قاراستىراتىن كەلەسى فاكتورعا الىپ كەلەدى.
17. بەت بۇرۋعا نە جاتادى جانە بۇلاي ەتۋ قانشالىقتى ماڭىزدى؟ (يشايا 55:7)
17 ەحوبا ەسكەرەتىن تاعى دا ٴبىر ماڭىزدى فاكتور — ادامنىڭ وعان بەت بۇرۋى. بىلايشا ايتقاندا، ول باعىتىن وزگەرتۋى كەرەك، ياعني جامان جولىنان باس تارتىپ، ەندى ەحوبانىڭ جولىمەن ٴجۇرۋى كەرەك (يشايا 55:7 وقىڭىز). ول وي قالپىن تۇبەگەيلى جاڭارتىپ، بۇدان بىلاي ەحوبانىڭ كوزقاراسى بويىنشا ارەكەت ەتەدى (ريم. 12:2؛ ەفەس. 4:23). بۇرىنعى جامان ويلارى مەن ىستەرىن شورت ٷزىپ، ەندى وعان جولاماۋعا نىق بەكىنەدى (قول. 3:7—10). دەگەنمەن ەحوبا ٴبىزدى ەڭ الدىمەن ٴماسىحتىڭ قۇرباندىعىنا دەگەن سەنىمىمىزگە قاراپ كەشىرەدى ٵرى كۇنامىزدان تازارتادى. ول ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزدى وزگەرتۋگە بارىنشا تىرىسىپ جاتقانىمىزدى كورگەندە، سول قۇرباندىقتى ٴبىزدىڭ دە يگىلىگىمىزگە قولدانادى (جوح. 1-ح. 1:7).
ەحوبانىڭ كەشىرىمىنە سەنىمدى بولىڭىز
18. ٴبىز ەحوبانىڭ كەشىرىمى جايلى نە بىلدىك؟
18 ولاي بولسا، نەگىزگى ويلاردى قايتالاپ وتەيىك. راسىندا دا، عالامدا ەحوبا سياقتى دارقان كوڭىلمەن كەشىرە الاتىن تۇلعا جوق! بۇنىڭ بىرنەشە سەبەبىن كوردىك. ٴبىرىنشىسى — ەحوبا ٵرقاشان كەشىرۋگە دايىن. ەكىنشىسى — ول ٴبىزدى تۇكپىرلەي تانيدى، بولمىسىمىزدىڭ قالاي قالىپتاسىپ كەلگەنىن جاقسى بىلەدى. شىن وكىنگەنىمىزدى ودان ارتىق ەشكىم ايقىنداي المايدى. ٷشىنشىسى — ەحوبا ٴبىزدى كەشىرگەندە، كۇنامىزدى ٶشىرىپ تاستاپ، سۇتتەي اعارتادى. سوندا تازا ار-ۇجدانعا يە بولامىز جانە ونىڭ ىقىلاسىنا قايتا بولەنەمىز.
19. نەگە كەمەلسىز بولساق تا جانە كۇنادان ٵلى قۇتىلماساق تا، قۋانىش ساقتاي الامىز؟
19 ٴبىز ەندى بۇدان بىلاي كۇنا جاسامايمىز دەپ ايتا المايمىز، سەبەبى ٵلى دە كەمەلسىزبىز. الايدا «جازبالاردى ٴتۇسىنۋ» كىتابىندا جۇبانىش بەرەتىن مىناداي وي بار: «ەحوبا ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىنىڭ تاندىك السىزدىكتەرىنە مەيىرىممەن قارايدى. سوندىقتان ولار مۇرا ەتكەن كەمەلسىزدىكتىڭ كەسىرىنەن جاساعان قاتەلىكتەرى ٷشىن ۇزدىكسىز قينالىپ، جاندارىن جەگىدەي جەي بەرمەگەندەرى ٴجون (ٴزاب. 103:8—14؛ 130:3). قۇدايدىڭ جولىمەن جۇرۋگە شىن كوڭىلدەن تىرىسىپ جاتقاندارى ولارعا قۋانىش سيلاۋى كەرەك (ٴفىلىپ. 4:4—6؛ جوح. 1-ح. 3:19—22)» («راسكايانيە»، 7-ابز، حانزۇشا). نەتكەن جىگەرلى سوزدەر!
20. كەلەسى ماقالادا نە تۋرالى بىلەمىز؟
20 ەحوبا كۇناسىنا شىن جۇرەكتەن وكىنەتىندەردى كەشىرۋگە دايىن ەكەنىنە نەتكەن ريزامىز! ٴبىز ونىڭ كەشىرىمدىلىگىنە قالاي ەلىكتەسەك بولادى؟ ەحوبانىڭ كەشىرىمى مەن ٴبىزدىڭ كەشىرىمىمىزدىڭ قانداي ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارى بار؟ بۇنى ٴتۇسىنىپ العانىمىز نەگە ماڭىزدى؟ كەلەسى ماقالادا وسى سۇراقتارعا جاۋاپ الامىز.
45-ٵن جۇرەك تولعانىسى
^ كيەلى كىتاپتان ەحوبا كۇناسىنا وكىنگەن جاندى كەشىرۋگە اسىق ەكەنىن بىلەمىز. ٴبىراق كەيدە ٴبىز ٶزىمىزدى ونىڭ كەشىرىمىنە لايىقسىز سەزىنەمىز. سونداي كەزدە ەحوبا كۇناسىنا شىن وكىنگەن ادامدى كەشىرۋگە ٵرقاشان دايىن ەكەنىنە سەنىمدى بولايىق. ال نە ٷشىن سەنىمدى بولا الاتىنىمىزدى وسى ماقالادان بىلەمىز.
^ ٴسوز ٴمانى: «وكىنۋ» دەپ ادامنىڭ بۇرىنعى ٶمىر سالتى ٷشىن، بۇرىس قىلىقتارى نە ٴبىر نارسەنى ىستەمەگەنى ٷشىن شىن جۇرەكتەن قىنجىلىپ، وي قالپىن وزگەرتۋىن ايتادى. ونىڭ شىنايى وكىنگەنى ٴجۇرىس-تۇرىسىنىڭ وزگەرگەنىنەن كورىنەدى.