Bai na kontenido

LOKE HÓBEN SA PUNTRA

Kon Mi Por Dil ku Pubertat?

Kon Mi Por Dil ku Pubertat?

 “Pubertat no ta niun tiki dushi pa mucha muhé. E ta desagradabel, doloroso i konfuso. Básikamente tur kos di pubertat ta parse malu!”​—Oksana.

 “Tin ora mi tabata kontentu i djis un ratu despues mi tabata tristu. Mi no sa si esei ta normal pa tur mucha hòmber, ma esei a pasa ku mi.”​—Brain.

 Pubertat por ta manera un montaña ruso; bo por sinti bo emoshoná pero a la bes ku miedu! Kon bo por dil ku e ‘ups and downs’ di pubertat?

 Kiko ta pubertat?

 Simplemente bisá, pubertat ta un etapa di bida den kua masha lihé bo ta bira adulto den sentido físiko i emoshonal. Durante e etapa akí, bo kurpa ta pasa den kambionan rápido, tantu físiko komo hormonal, ku ta prepará bo pa haña yu.

 Ta klaru ku esei no ke men ku bo ta kla pa bira tata òf mama. Pero pubertat ta duna bo di komprondé ku bo no ta mucha mas. Esei por laga bo sinti kontentu i na mes momento tristu.

 Tèst: Ku ki edat abo lo bisa ta normal pa pubertat kuminsá?

  • 8

  • 9

  • 10

  • 11

  • 12

  • 13

  • 14

  • 15

  • 16

 Kontesta: Pubertat por kuminsá na kualke un di e edatnan ei.

 Pues, bo no mester ta demasiado preokupá si ya bo ta un tiner i e proseso no a kuminsá ainda òf si bo ta bou di 10 aña i bo ta den pubertat kaba. Pubertat tin su mes tempu i bo no por kontrol’é.

Meskos ku un montaña ruso, por laga bo sinti kontentu i na mes momento tristu​—pero bo por siña dil ku e ‘ups and downs’

 Kambionan físiko

 Podisé e kambio di mas riparabel di pubertat ta e echo ku bo ta krese masha lihé. Pero, e problema ta ku no ta tur parti di bo kurpa ta krese mesun lihé. Pues, no keda sorprendí si bo no por dominá tur bo moveshonnan bon. No wòri, ku tempu bo kurpa lo haña su balansa bèk.

 Tin otro kambionan físiko ku ta bini ku pubertat.

 Pubertat serka mucha hòmber:

  •   Órganonan seksual ta krese

  •   Kabei ta krese na kara, bou di brasa i rònt di órgano seksual

  •   Stèm ta kambia

  •   Erekshon i emishon di sémen den anochi sin ku bo ke

 Pubertat serka mucha muhé:

  •   Pechunan ta krese

  •   Kabei ta krese bou di brasa i rònt di órgano seksual

  •   Promé menstruashon

 Pubertat serka tur dos sekso:

  •   Holó di kurpa ta kambia, kousá pa un kombinashon di sodó i bakteria.

     Tep: Bo por kontrolá bo holó di kurpa si bo baña regularmente i usa deodorante òf antitranspirante.

  •   Pèshi òf akné, kousá pa bakteria den e klirnan di vèt bou di bo kueru.

     Tep: Aunke no ta fásil pa tene akné bou di kontrol, loke por yuda ta di laba bo kara regularmente i usa produktonan pa limpia kara.

 Kambionan emoshonal

 E oumento di e hormonanan den bo kurpa ku ta trese kambionan físiko durante pubertat por tin efekto riba bo emoshonnan. Bo beis por asta varia masha tantu mes.

 “Un dia bo ta bou di yoramentu, i e siguiente dia bo ta bon bon. Tin ora bo ta rabiá, i djis despues, bo ta tur deprimí den bo kamber.”​—Oksana.

 Durante pubertat, hopi hóben ta sinti nan mes masha insigur, komo si fuera tur hende ta mira i husga nan. I e echo ku bo aparensia ta kambia asina tantu no ta yuda tampoko!

 “Ora mi a kuminsá krese, pa malu mi tabata bisti blusanan grandi i kana tur doblá. Aunke mi tabata sa dikon mi kurpa tabata kambiando, tòg mi tabata sinti mi inkómodo i ku hopi bèrgwensa. Mi tabata sinti mi straño.”​—Janice.

 E kambio emoshonal di mas grandi ku lo bo eksperensiá ta kisas e manera ku bo ta kuminsá mira e sekso opuesto.

 “Mi no tabata pensa mas ku tur mucha hòmber tabata fastioso. Awor, algun tabata mustra atraktivo, i e pensamentu di gusta un di nan no tabata parse un mal idea mas. De echo, tabata masha normal pa papia tokante ‘ken gusta ken’.”​—Alexis.

 Algun hóben ku ta den pubertat por sinti nan atraí na hende di mesun sekso. Si esei pasa ku bo, no kore pensa ku bo ta homoseksual. Den mayoria di kaso, e sintimentunan ei ku tempu ta kita.

 “Komo ku mi tabata kompará mi mes hopi ku otro mucha hòmber, m’a kuminsá sinti mi atraí na nan. Ta te despues m’a kuminsá sinti mi atraí na mucha muhé. Awor, sintimentunan homoseksual ta kos di pasado.”​—Alan.

 Loke abo por hasi

  •    Purba di tin un punto di bista positivo tokante pubertat. En realidat, pubertat ta kambionan físiko i emoshonal ku bo mester pasa aden pa bira adulto. E palabranan di e salmista David por duna bo mas konfiansa den bo mes. El a bisa: “Mi ta trahá na un manera temerosamente maravioso.”—Salmo 139:14, Beibel Santu.

  •   Evitá di kompará bo mes ku otro hende i no focus riba bo kurpa so. Beibel ta bisa: “Hende ta wak aparensia di pafó, ma SEÑOR ta wak kurason.”—1 Samuel 16:7, Beibel Santu.

  •   Hasi sufisiente ehersisio i sosegá bon. Si bo drumi sufisiente, lo bo ta ménos iritá, di strès i deprimí.

  •   No laga pensamentu negativo dominá bo. Ta bèrdat ku tur hende ta wak tur kos ku bo ta hasi? Asta si tin hende ta komentá riba bo aparensia, no wòri masha ku esei. Beibel ta bisa: “No tuma na serio tur palabra ku wòrdu papiá.”—Eklesiástes 7:21, Beibel Santu.

  •   Siña kon pa kontrolá bo deseonan seksual pa nan no kontrolá bo. Beibel ta bisa: “Hui di fornikashon. . . . Esun ku ta praktiká fornikashon ta peka kontra su mes kurpa.”—1 Korintionan 6:18.

  •   Papia ku un di bo mayornan òf ku un adulto ku bo ta konfia. Ta bèrdat ku na promé instante, e kòmbersashon lo por ta inkómodo. Pero e yudansa ku bo ta haña sigur ta bale la pena.​—Proverbionan 17:17.

 Konklushon: Pubertat tin su desafionan. Pero e ta un etapa di bida ku ta duna bo e bunita oportunidat pa krese​—no solamente físikamente pero tambe mentalmente, emoshonalmente i spiritualmente.​—1 Samuel 2:26.