Bai na kontenido

LOKE HÓBEN SA PUNTRA

Ta Asina Malu pa Papia Palabra Malu?

Ta Asina Malu pa Papia Palabra Malu?

“M’a kustumbrá di tende asina tantu palabra malu ku ya esei no ta molestiá mi mas. E ta kasi normal pa mi.”—Christopher, 17 aña.

“Tempu mi tabata mas chikí, mi tabata papia hopi palabra malu. M’a pega masha lihé ku e mal kustumber ei pero tabata difísil pa stòp kuné.”—Rebecca, 19 aña.

 Tèst

  •   Kon bo ta reakshoná ora otro hende ta papia palabra malu?

    •  Mi’n sa mes; e ta normal pa mi.

    •  E ta kansa mi un poko, pero mi por biba kuné.

    •  E ta kansa mi hopi; gewon mi no por kustumbrá kuné.

  •   Abo mes sa papia palabra malu?

    •  Nunka

    •  De bes en kuando

    •  Hopi

  •   Bo ta mira esei komo algu serio?

    •  Tin kos pió ku esei

    •  E ta hopi serio

 Dikon ta importante pa pensa riba dje?

 Bo ta mira papiamentu di palabra malu komo un asuntu serio? Kisas bo ta bisa: “No ègt. Tin kos pió ku esei ta pasa na mundu. Ademas, tur hende ta papia palabra malu!” Pero, esei ta bèrdat?

 Aunke kisas bo no ta kere, tin hopi hende ku no ta papia palabra malu. Nan ta tene kuenta ku algun kos ku otro hende no sa mes di dje. Por ehèmpel:

  •  No ta bai djis pa e palabra malu. Loke bo ta papia ta un refleho di loke bo tin den bo kurason. Si bo ta papia palabra malu, eigenlijk bo ta mustra ku bo no tin kunes ku sintimentu di otro hende. Ta e tipo di hende ei bo ta?

     Beibel ta bisa: “E kosnan ku ta sali for di boka ta bini di kurason.”—Mateo 15:18.

    Palabra malu ta daña e medio-ambiente verbal. Pakiko eksponé bo mes i otronan na esei?

  •  Si bo ta papia palabra malu, otro hende por pensa malu di bo. E buki Cuss Control ta bisa: “E manera ku nos ta papia por determiná ken nos amigunan lo ta, e rèspèt ku nos lo haña di nos famia i koleganan di trabou, kon nos relashon ku otro hende lo ta, kuantu influensia nos lo tin riba otro hende, si nos lo haña trabou òf promoshon na trabou i kon hende ku no konosé nos ta mira nos.” Anto e ta sigui bisa: “Puntra bo mes ku bo relashon ku otro hende por bira mihó si bo stòp di papia palabra malu.”

     Beibel ta bisa: “Kita tur tipo di . . . papiamentu di kos ofensivo for di boso.”—Efesionan 4:31.

  •  Palabra malu no ta laga bo parse dje great ei, manera bo ta kere. Dr. Alex Packer ta bisa den su buki How Rude!: “Hende ku ta papia palabra malu henter ora bai ta kansa esnan ku ta skucha nan.” El a sigui bisa ku un vokabulario yen di palabra malu “ta mustra ku bo no tin inteligensia, humor òf empatia. Si bo no tin nada na drechi di papia, i si bo ta papia na un manera slòns, lo bo no tin muchu kos den bo kabes tampoko.”

     Beibel ta bisa: “No laga ningun palabra putrí sali for di boso boka.”—Efesionan 4:29.

 Kiko bo por hasi?

  •  Pone un meta. Purba di keda sin papia palabra malu pa un luna òf ménos. Marka kada dia ku bo logra hasi esei riba un kalènder òf tabèl pa bo por midi bo progreso. Ma pa bo alkansá bo meta, bo tin ku bai mas aleu ku esei. Por ehèmpel:

  •  Evitá entretenimentu ku por yena bo mente ku palabra malu. Beibel ta bisa: “Mal kompania ta daña bon kustumber.” (1 Korintionan 15:33) “Kompania” no ta solamente hende pero tambe entretenimentu manera pelíkula ku bo ta wak, vidio games ku bo ta hunga i e músika ku bo ta skucha. Kenneth, di 17 aña, ta bisa: ‘Tin biaha, djis pasobra un kantika tin un bon beat, bo ta haña bo ta kant’é sin tene kuenta ku e tin palabra vulgar aden.’

  •  Mustra ku bo ta un hóben madurá. Tin hende ta usa palabra malu paso nan ta kere ku esei ta laga nan parse mas grandi ku nan ta. Pero ta nèt kontrali. Beibel ta bisa ku hende madurá ta ‘usa nan kapasidat di komprondé pa distinguí loke ta bon for di loke ta malu.’ (Hebreonan 5:14) Nan no ta rebahá nan mes djis pa ‘impreshoná’ otro hende.

 Realidat ta ku palabra malu ta susha bo mente i tambe di otronan ku pensamentu indesente. Ya kaba tin sufisiente kosnan indesente ta pasa den e mundu akí! Cuss Control ta bisa: “No kontribuí na esei. Hasi bo parti pa limpia e medio-ambiente verbal. Lo bo sinti bo mihó i otro hende lo tin mas rèspèt pa bo.”