Zha mai angle

So si o sunto dujo?

So si o sunto dujo?

So phenel e Biblia

 O sunto dujo le Devlesko si leski zor, ke vo lel te kerel peski voia (Miqueas 3:8; Luk 1:35). Kana o Del tradel pesko sunto dujo, tradel peski zor varekai te kerdiol so vo phendias (Psalmo 104:30; 139:7, E Nevi Viasta ai o Psalmo [ENV]).

 Ande Biblia, e vorba “dujo” si ando hebreo rúaj ai griego pnéuma. Butivar, kana phenen le vorbi rúaj ai pnéuma den duma pa e zor le Devleski kai vo lel te kerdiol peski voia, lesko sunto dujo (Génesis 1:2). Numa, univar usinpe le vorbi sar:

 Sa so dikhliam mianpe, ke makar nashtis te dikhas gadala prame, shai dikhas so keren. O dujo le Devlesko, “Si sar e barval, nashtis te dikhas la, nashtis te azbas la ai si la but zor” (Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, de William E. Vine).

 Ande Biblia butivar phenelpe ke o sunto dujo si sar le “vast” vai le “naia” katar o Del (Salmo 8:3; 19:1; Lukas 11:20, ENV; vai shai dikhes Matei 12:28, ENV). Sar iek manush kai kerel buki peske vastentsa usil e zor katar peske vast ai peske naia te kerel buki, o Del usisardias pesko dujo gadia:

O sunto dujo nai iek manush

 Kana e Biblia phenel ke o sunto dujo si sar “vast”, “naia”, “aburo” vai “phurdimos” katar o Del, sikavel ke o sunto dujo nai iek manush (Éxodo 15:8, 10). Le vast katar iek manush kai kerel buki le vastentsa nashtin te keren kanchi korkorho, numa e gogi phenel lenge so trobun te keren. Gadia o sunto dujo le Devlesko shai kerel vareso numa sar ai kana o Del kamel (Luk 11:13). Univar, e Biblia phenel ke o sunto dujo si sar uni prame ke nai len traio, sar o pai, o pakiamos ai o prinzharimos. Vi, kako sikavel ke o sunto dujo nai iek manush (Isaías 44:3; Le Apostolengo 6:5; 2 Corintios 6:6, NWT).

 Makar ande Biblia phenelpe o anau le Devlesko, Jehova, ai katar lesko shau, Jesukristo, pe chi iek rig chi sikavelpe te avel anau ka o sunto dujo (Isaías 42:8; Luk 1:31). Ande iek data, kana o disipulo Esteban dikhlias iek vision anda o cheri, dikhlias dui manushen, na trin. E Biblia phenel: “Numa o [Esteban] kai sas pherdo swunto duxo, vazdias le iakha karing o rhaio, ai dikhlia o barimos le Devlesko, ai le Kristos ande phurhende sar beshelas pe rik e chachi le Devleski” (Le Apostolengo 7:55). O Del usisardias pesko sunto dujo te dikhel o Esteban e vision.

Ginduria kai nai chache pala o sunto dujo

 Uni manush phenen: O sunto dujo si iek manush, le dadesa ai le shavesa si iek. Ke godo sikavel les ando 1 Juan 5:7, 8 ande uni Bibli, sar E Lashi Viasta ai E Nevi viasta ai o Psalmo.

 O chachimos: E Biblia E Lashi Viasta phenel ando 1 Iovano 5:7,8: “Ke trin marturia si ando rhaio, O Dat, E Vorba, ai O Swunto Duxo: ai sa le trin si iek. Ai trin marturia si pe phuv”. Numa, manush kai zhanen but pa godo, arakhle pala soste shai pakias ke o apostol Iovano chi ramosardias godola suaturia ai pala godia, chi trobun te aven ande Biblia. Iek ejemplo si, o Bruce M. Metzger, iek manush kai sikiol but pa e Biblia, phenel: “Kakala vorbi nai chache, ai [...] chi trobun te aven ando Nevo Testamento” (Un comentario textual al nuevo testamento griego).

 Uni manush phenen: E Biblia del duma pa o sunto dujo sar te avela iek manush, pala godia trobul te avel gadia.

 O chachimos: Univar ande Biblia phenel pa o sunto dujo ke si les prame manushenge, numa godo chi sikavel ke si manush. Vi, del duma gadia pa o jaraimos, e martia ai o bezej (Proverbios 1:20; Romanos 5:17, 21, NWT). Iek ejemplo si kana phenelpe pa o bezej ke si sar varekon kai atsavel ai astarel le manushen te aven leste, kai mangel so si avresko ai kai mundarel (Mate 11:19; Luk 7:35; Romanuria 7:8, 11).

 Ando Evangelio katar o Iovano, dikhas ke o Jesus phendias ke o sunto dujo si sar varekon kai azhutil (paráclito). Ai phendias ke sas te sikavel but prame, sas te ningerel, sas te del duma, sas te ashunel, sas te sikavel o chachimos ka leske disipluria ai vi phendias ke sas te bariarel les ai ke sas te lel prame lestar. Uni manush phenen ke kana o Iovano ramosardias pa o sunto dujo usisardias o suato “vo” ande shib griega, pala godo phenen ke si iek manush (Juan 16:7-15, NWT). Numa si chaches? No. E shib griega, nai sar rhomanes, le suaturia hulavenpe pala so ramolpe mai anglal sar “o”, “e” vai “vo”, “voi” ai kana chi trobulpe chi iek anda lende, si neutro. Iek data o Iovano ramosardias pa o sunto dujo ai phendias ke si iek azhutitori (paráklētos), mai anglal katar kacha vorba griega trobulas te ramolpe o suato “o”. Polme kana pale ramosardias pa o dujo, usisardias iek suato neutro (pnéuma), chi trobusardias te thol mai anglal le suaturia “o” ai chi “vo” (Iovano 14:16, 17).

 Uni manush phenen: O bolimos kerdilo ando anau katar o sunto dujo; pala godo o dujo si iek manush.

 O chachimos: Univar e Biblia mothol o suato “ando anau katar” te sikavel ke varekon kerel vareso pala e zor ai e voia kai dine les (Deuteronomio 18:5, 19-22; Ester 8:10). Univar si zhene kai mothon ke “ande o anau le zakonosko” keren uni prame, numa godo chi kamel te phenel ke o zakono si iek manush. Pala godo, kana varekon boldiol “ando o anau” katar o sunto dujo, sikavel ke zhanel pa e zor katar o dujo ai e buki kai kerel te kerdiol e voia le Devleski (Mate 28:19).

 Uni manush phenen: Le pervo disipluria katar o Jesus, ai le apostluria pakianas ke o sunto dujo sas iek manush.

 O chachimos: E Biblia ai e historia chi sikaven godo. E Encyclopædia Britannica phenel, “o pakiamos ke o sunto dujo sas aver manush ai sar iek Del [...] phendiaspe ando Concilio de Constantinopla andel borsh 381 polme katar o Kristo”. Gado concilio kerdilo mai but de 250 borsh polme te meren sa le apostluria.