Мәзмунға өтүш

ЯШЛАРНИҢ СОАЛЛИРИ

Мән қанчилик чидамлиқ адәммән?

Мән қанчилик чидамлиқ адәммән?

 Сиз қанчилик чидамлиқ адәмсиз? Сиз келәрки вәзийәтләргә дуч кәлгәнму?

  •   Йеқиниңизниң өлүми

  •   Узунға созулған ағриқ

  •   Тәбиий апәт

 Тәтқиқатчиларниң ейтишичә, чидамлиқ болуш еғир қийинчилиқларға бәрдашлиқ бериш үчүн тәләп қилинипла қалмай, бәлки һәтта күндилик турмуштики қийинчилиқларғиму бәрдашлиқ бериш үчүн тәләп қилиниду. Әгәр сиз шу пәзиләткә егә болмисиңиз, һәтта тән-саламәтлигиңиз начарлишип кетиши мүмкин.

 Чидамлиқ болуш немини билдүриду?

 Чидамлиқ болуш һаяттики қийинчилиқларға вә өзгиришләргә маслишип мувәппәқийәтлик бәрдашлиқ беришкә ярдәм беридиған қабилийәттур. Шуни билимизки, чидамлиқ адәмниңму бешиға еғир күн чүшиду. Лекин у сәлбий тәсиргә қаримастин, қийинчилиқларни йеңип, илгирикидин күчлигирәк болалайду.

Егилгән дәрәқ боран-чапқун тохтиғандин кейин өз һалитигә қайтқандәк, сизму бешиңизға чүшкән қийинчилиқларда чидамлиқ болуп қалалайсиз.

 Немә үчүн чидамлиқ болуш муһим?

  •   Һәрбир киши қийинчилиқларға дуч келиду. Муқәддәс китапта мундақ дәп йезилған: «Мусабиқидә тез жүгрисила мукапатқа еришкили болмайдиғанлиғини,... билимлик болсила қәдирлик болмайдиғанлиғини, буларниң һәммисидә пурсәт вә шараитму муһим роль ойнайдиғанлиғини чүшәндим» (Вәз 9:11, ҺЗ). Бу сөзләрдин қандақ савақ алсақ болиду? Һәтта қилчә әйиви йоқ яхши адәмләрму азап чекиши мүмкин.

  •   Чидамлиқ болуш сизни һимайә қилиду. Мәктәптә ишләйдиған бир мутәхәссис мундақ дәйду: «Емтиһанда төвән баһа алғанлиғи яки иҗтимаий алақә васитилиридә өзлири һәққидә яман сөзләрни көргәнлиги түпәйлидин аччиқлинип, өзини туталмайдиған оқуғучиларниң сани көпийип кәтти». Униң ейтишичә, һәтта бу аддий вәзийәтләрдиму өзини бесивелишниң йетишмәслиги «психикилиқ вә һис-туйғу җәһәттин бузулушларни яритип бериду» *.

  •   Чидамлиқ болуш бүгүнки күнләрдә һәм келәчәктиму ярдәм бериду. Психолог Ричард Лёрнер һаяттики қийинчилиқлар һәққидә мундақ язған: «Чоң һаятқа қәдәм ташлап, мувәппәқийәт қазиниш үчүн үмүтсизликкә бәрдашлиқ беришни, йеңи мәхсәтләрни қоюшни вә көңүлдики нәрсиләргә еришишниң башқа йоллирини издәшни үгиниш керәк» *.

 Чидамлиқ болушни қандақ үгинәләйсиз?

  •   Қийинчилиқларниң чоң-кичиклигини ениқлаң. Чоң-кичик қийинчилиқларни бир-биридин пәриқ қилишни үгиниң. Муқәддәс китапта мундақ сөзләрни оқуймиз: «Ахмақниң аччиғи кәлсә, тезла билинәр; зерәк киши һақарәткә сәвир қилар, сәтчиликни ашкарилимас» (Пәнд-нәсиһәтләр 12:16). Һәммә қийинчилиқларни көңлиңизгә елип кәтмәң.

     «Мәктәптики балилар һәтта қандақту бир кичик қийинчилиқлар түпәйлидин наразилиқни билдүрүп, буни иҗтимаий алақә васитилиригә тарқитиду вә у йәрдә достлириниң қайтурған инкасини оқуп, өзлиридә ғәзәп отини техиму яндуриду. Шу сәвәптин улар бу қийинчилиқларниң чоң-кичиклигини ениқлимай, тоғра көзқарашни сақлалмайду» (Джоанн).

  •   Башқилардин үгиниң. Муқәддәс китапта: «Төмүрни төмүргә билисә өткүрләшкәндәк, достларму бир-бирини өткүрләштүрәр»,— дәп йезилған (Пәнд-нәсиһәтләр 27:17). Шуңа, бешиға чүшкән қийинчилиқларға бәрдашлиқ бәргән кишиләрдин үгинәләйсиз.

     «Башқилар билән параңлашқанда, улар көплигән қийинчилиқларни баштин өткүзгән болсиму, һазир һәммиси җайида екәнлигини билисиз. Шуниң үчүн улар билән гәплишип, қийинчилиқлар билән күрәш қилиш үчүн немиләрни қилған-қилмиғанлиғини биливелиң» (Джулия).

  •   Сәвир-тақәтлик болуң. Муқәддәс китапта: «Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, бирақ ахири йәнә орнидин турар»,— дәп йезилған (Пәнд-нәсиһәтләр 24:16). Бешимизға кәлгән балаға көнүш үчүн вақит керәк. Шуңа роһий чүшкүнлүккә берилмәй, яхши кәйпиятни саклаң. Әң муһими — йәнә орниңиздин қайтидин туруш.

     «Қийинчилиқларни йеңип, өткәндин кейин яриланған жүрәкни сақайтиш керәк. Бирақ бу бир дәқиқидә, көзни жумуп ачқичә өтүп кәтмәйду. Өзүмниң кәчүрмишлирим арқилиқ вақитниң сақайтидиғанлиғиға вә өзүмни яхширақ һис қилидиғанлиғимға көзүм йәтти» (Андреа).

  •   Миннәтдарлиқни йетилдүрүң. Худа Сөзидә: «Миннәтдар болуңлар»,— дәп ейтилған (Колосилиқларға 3:15). Мәйли қандақ қийинчилиқларға дуч кәлмәйли, һәрдайим миннәтдар болушниң сәвәплирини тапалаймиз. Һаятиңизни мәналиқ һәм бәхитлик қилидиған қандақту бир үч нәрсә һәққидә ойлинип көрүң

     «Қийинчилиққа дуч кәлгәндә: «Немишкә мениң билән мундақ болди?»— дегән соалниң туғулуши тәбиий. Амма чидамлиқ киши бешиға чүшкән қийинчилиқларға һәддидин зиядә диққәт қилмай, иҗабий көзқарашни сақлап, һаятида бариға шүкри қилип, қолидин келидиған нәрсиләр үчүн миннәтдар болиду» (Саманта).

  •   Қанаәт қилиң. Әлчи Паул: «Мән һәр қандақ әһвалда бариға қанаәт қилишни үгинивалдим» (Филипиликләргә 4:11, ҺЗ). Паул бешиға чүшкән қийинчилиқлардин қутулалмиған. Бирақ у өзиниң қийинчилиқларға болған көзқаришини өзгәртәлигән. Паул қанаәтлик болуп, шүкүр қилишни қәтъий қарар қилған.

     «Мениң дуч кәлгән қийинчилиққа болған биринчи инкасим анчә яхши әмәслигини чүшәндим. Бирақ мәйли қандақ вәзийәт болмисун, мән иҗабий көзқарашни йетилдүрүшкә мәхсәт қойдум. Буниңдин пәқәт мәнла әмәс, әтрапимдики кишиләрму пайда алалайду» (Мэтью).

  •   Дуа қилиң. Муқәддәс Язмиларда: «Пәрвәрдигарға тапшур ғәм-қайғуңни, У қоллап-қувәтләр сени. Пәрвәрдигар жиқитмас һәргиз, тоғра йолда маңған адәмни»,— дәп йезилған (Зәбур 55:22 [54:23, ҺЗ]). Дуа қилиш өзини яхши һис қилдуридиған усул әмәс. Бу бизгә «ғәмхорлуқ қилидиған» Яратқучимиз билән сөзлишишкә имканийәт туғдуриду (Петрусниң 1-хети 5:7).

     «Қийинчилиқлар билән күрәшкәндә мән ялғуз әмәс. Жүрәк-бағримни Худаға төккинимдә, У бериватқан бәрикәтләр үчүн миннәтдарлиқни изһар қилимән. Диққитимни Униң бәрикәтлиригә қаритип, ғәмкин хияллардин нери болимән. Ениқки, дуа қилишниң әһмийити зор!» (Карлос).

^ Томас Керстинг язған «Disconnected» дегән китаптин елинған.

^ «The Good Teen—Rescuing Adolescence From the Myths of the Storm and Stress Years» намлиқ китаптин елинған.