جاستاردىڭ ساۋالدارى
تەرىس ويلاردى قالاي تەجەۋگە بولادى؟
سەن ٶزىڭدى قانداي اداممىن دەپ ويلايسىڭ؟
وپتيميست
«مەن جايدارلى جۇرۋگە، مۇمكىندىگىنشە كوڭىل-كۇيىمدى تۇسىرمەۋگە تىرىسامىن. نەگە كۇنىگە جىميىپ ٴماز بوپ جۇرمەسكە؟!» (ۆالەريا).
پەسسيميست
«ٴبىر جاقسى نارسە بولا قالسا، ونىڭ شىنىمەن دە جاقسى ەكەنىنە كۇماندانىپ تۇرامىن» (رەبەككا).
رەاليست
«وپتيميست بولساڭ، ايتەۋىر كوڭىلىڭدى تۇسىرەتىن ٴبىر نارسە تابىلادى دا تۇرادى. ال پەسسيميست بولساڭ، ٶمىرىڭ تىم قيىنداپ كەتەدى. مەن بولسام رەاليستپىن، سونىڭ ارقاسىندا جاعدايعا تۋرا باعا بەرە الامىن» (اننا).
نەگە بۇل ماڭىزدى ماسەلە؟
كيەلى كىتاپتا: «كوڭىلدى جاننىڭ ٵر كۇنى توي-دۋمان»،— دەلىنگەن (ناقىل سوزدەر 15:15). ٴيا، ادەتتە تەرىس ويلاردان الشاق جۇرەتىن ٵرى ومىرگە وڭ كوزبەن قارايتىن ادام باقىتتىراق بولىپ كەلەدى. ولاردىڭ دوستارى دا كوپ بولادى. ويتكەنى ۇنەمى تۇنجىراپ جۇرەتىن اداممەن كىم دوس بولىپ، ۋاقىت وتكىزگىسى كەلەدى دەيسىڭ؟!
ايتسە دە ەڭ كۇشتى وپتيميستىڭ ٶزى ٶمىردىڭ قيىندىعىنان قاشا المايدى. مىسالى:
جاڭالىقتاردان سوعىس جايلى، تەررورلىق ارەكەتتەر مەن قىلمىس جايلى كورىپ-ەستيدى.
وتباسىندا پروبلەمالار بولۋى مۇمكىن.
كەيدە ساتسىزدىككە ۇشىرايدى، بويىندا كۇرەسەتىن السىزدىكتەرى تاعى بار.
دوسى رەنجىتەتىن بولار.
ٶمىردىڭ وسى جايتتارىنا كوز جۇمىپ قاراعانشا، يا بولماسا ولارعا تىم قادالىپ قالىپ، ۇنجىرعاڭدى تۇسىرگەنشە، تەپە-تەڭدىك ساقتاي ٴبىل. وسىلاي جاعدايعا تۋرا باعا بەرگەنىڭ سەنى تەرىس ويلاردان ساقتايدى جانە ٶمىردىڭ شىندىعىنا قايىسپاي، ولاردى كوتەرە بىلۋگە كومەكتەسەدى.
بىلاي ىستەپ كور
قاتەلەسەتىنىڭدى مويىندا.
كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «جەر بەتىندە ٵردايىم جاقسىلىق جاساپ، ەشقاشان كۇنا ىستەمەيتىن ٵدىل ادام جوق» (ۋاعىزداۋشى 7:20). قاتەلىكتەر جاساپ قوياتىنىڭ سەنىڭ كادىمگى ادام ەكەنىڭدى بىلدىرەدى. بۇل — سەنىڭ جولى بولمايتىن ادام ەكەنىڭنىڭ بەلگىسى ەمەس.
رەاليست بولۋ ٷشىن. قاتەلىكتەرىڭدى قايتالاماۋعا تىرىس، ٴبىراق وزىڭنەن مىنسىزدىكتى كۇتپە. كالەب ەسىمدى جىگىت بىلاي دەيدى: «مەن ٶز قاتەلىكتەرىمە قادالىپ قالماۋعا تىرىسامىن. ودانشا قاتەلىكتەرىمنەن ساباق الىپ، جاقسارۋدىڭ امالىن ىزدەيمىن».
ٶزىڭدى باسقالارمەن سالىستىرما.
كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «اتاققۇمار بولىپ، ٴبىر-ٴبىرىمىزدى باقتالاستىققا يتەرمەلەمەيىك، ٸشتارلىق تا جاسامايىق» (عالاتتىقتارعا 5:26). الەۋمەتتىك جەلىدەن سەنى شاقىرماعان بارلىق باس قوسۋلاردىڭ سۋرەتتەرىن قاراپ وتىرساڭ، بويىڭدى اشۋ-ىزا بيلەۋى مۇمكىن. سوندا سەن ەڭ جاقىن دەگەن دوستارىڭا قاس جاۋىڭ سياقتى قاراي باستاۋىڭ مۇمكىن.
رەاليست بولۋ ٷشىن. باس قوسۋلاردىڭ اربىرىنە شاقىرىلا بەرمەيتىنىڭدى ٴتۇسىن. ونىڭ ۇستىنە، الەۋمەتتىك جەلىدەگى سۋرەتتەر جاعدايدى تولىق كورسەتپەيدى. الەكسيس ەسىمدى جاسوسپىرىم قىز بىلاي دەيدى: «ادامدار كوبىنە جەلىگە ومىرلەرىندەگى ەڭ قىزىقتى، ەرەكشە ساتتەرىنىڭ عانا سۋرەتتەرىن سالادى. ال تۇرمىس-تىرشىلىكتەگى كادىمگى جايتتاردىڭ سۋرەتتەرىن ادەتتە سالمايدى».
تاتۋلىققا ۇمتىل، اسىرەسە وتباسىڭدا.
كيەلى كىتاپتا: «قولدارىڭنان كەلگەنشە، بارلىق ادامدارمەن تاتۋ بولىڭدار»،— دەپ جازىلعان (ريمدىكتەرگە 12:18). سەن وزگە ادامداردىڭ ارەكەتتەرىنە اسەر ەتە المايتىن شىعارسىڭ. ٴبىراق سەن ٶز كوزقاراسىڭدى، ٶزىڭنىڭ قالاي ارەكەت ەتەتىنىڭدى قاداعالاي الاسىڭ. تاتۋلىق ساقتاۋ ٶز قولىڭدا.
شىندىققا تۋرا قارا. وتباسىڭدا جاعدايدى ۋشىقتىرىپ وتقا ماي قۇيماي، تاتۋلىققا ۇمتىل. بارلىق ادامدارمەن قارىم-قاتىناسىڭدا وسىلاي ەتكەنىڭ ٴجون. «ٴمىنسىز ادام جوق. ٴبىر كۇنى بولماسا، ٴبىر كۇنى ٴبىر-ٴبىرىمىزدىڭ كوڭىلىمىزگە ٴتييۋىمىز مۇمكىن. سوندىقتان تاتۋلىقپەن شەشەمىز بە، الدە ۇرسىپ جەڭەمىز بە — سونى شەشىپ الۋىمىز قاجەت»،— دەيدى مەليندا ەسىمدى جاس قىز.
ريزاشىل بولۋدى ۇيرەن.
كيەلى كىتاپ: «ٵردايىم العىس بىلدىرىڭدەر»،— دەپ كەڭەس بەرەدى (قولوستىقتارعا 3:15). ريزاشىل بولساڭ، ٶمىرىڭنىڭ كولەڭكە تۇستارىنا ەمەس، جارقىن تۇستارىنا نازار اۋداراسىڭ.
شىندىققا تۋرا قارا. قيىندىقتارىڭ بار بولسا دا، ومىرىڭدەگى جاقسى نارسەلەردى ۇمىتپا. رەبەككا دەگەن جاس قىز بىلاي دەيدى: «كۇندەلىگىمە كۇن سايىن ومىرىمدەگى جاعىمدى ٴبىر جايتتى جازىپ وتىرامىن. وسىلاي قيىندىقتار بولسا دا، ومىرىمدە جاقسى نارسەلەر كوپ ەكەنىن ۇمىتپايمىن».
كىمدەرمەن دوس ەكەنىڭ جايلى ويلان.
كيەلى كىتاپتا: «جامان ورتا جاقسى ادەتتەن ايىرادى»،— دەلىنگەن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:33). بىرگە جۇرەتىن ادامدارىڭ سىناپ-مىنەگىش نەمەسە ۇنەمى ٴتۇڭىلىپ جۇرەتىن بولسا، بۇل ساعان ٶز اسەرىن تيگىزبەي قويمايدى.
شىندىققا تۋرا قارا. دوستارىڭ قيىندىققا تاپ بولعاندا، ٴبىراز ۋاقىتقا ٴتۇڭىلىپ جۇرەتىن شىعار. مۇندايدا ٶز كومەگىڭدى ۇسىن، ٴبىراق قيىندىقتارى ساعان تىم قاتتى اسەر ەتىپ كەتپەسىن. ميشەل دەگەن جاس قىز بىلاي دەيدى: «ٴبارىن جامان جاعىنان كورەتىن ادامدارمەن عانا شەكتەلمە. بۇل تۋرا ماتەماتيكاداعىداي... ەگەر ەكى تەرىس ساندى ٴبىر-بىرىنە قوسساڭ، وندا ودان دا ۇلكەن تەرىس سان شىعادى».
بۇل جايلى كوبىرەك وقىپ كور
كيەلى كىتاپتا ايتىلعانداي، ٴبىز قازىر «ەرەكشە قيىن ۋاقىتتا» ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز (تىموتەگە 2-حات 3:1). ٴبارىن جامان جاعىنان كورەتىن بۇل دۇنيەدە جاقسى جاقتارىن بايقاۋ ساعان قيىن با؟ «دۇنيەدە قايعى-قاسىرەت نەگە كوپ؟» دەگەن تاراۋدى وقىپ كور.